Portrèt: Pieter Hofmann

DEN HAAG – Konseho di Estado segun espektativa aki algun luna lo duna konseho tokante e asina yamá ‘areglo di disputa’ pa Reino. Ta trata di un proposishon di lei ku minister Plasterk (Relashonnan den Reino) a entregá. E mandatario hulandes no ke pa e sentensianan via e areglo di disputa bira obligatorio pa Konseho di Minister di Reino. E paisnan karibense den Reino ke un instituto independiente, ku den un disputa por duna un sentensia obligatorio.

Durante e Deliberashon di Reino aña pasá a disidí di lanta un instituto independiente. Pero minister Plasterk no ke bai di akuerdo ku esaki i a bini ku su propio proposishon. Segun William Marlin, promé minister di Sint Maarten ku siman pasá tabata na Hulanda, esaki ta pasobra Hulanda ta konvensé ku semper nan ta ‘haña rason’. Marlin a splika esaki klaramente den su deliberashon ku Plasterk. E promé minister di Sint Maarten tabata na Den Haag pa trata di para Konseho di Minister di Reino di duna un instrukshon tokante lantamentu di un kámara di integridat.

Resistensia
Fin di yanüari Konseho di Minister di Reino a manda e proposishon di Plasterk Konseho di Estado. Profesor di Derecho Polítiko Arjen van Rijn, katedrátiko ekstraordinario di derecho estatal i renobashon estatal na University of Curaçao ta bisa ku esaki ta ‘sorpres’é’. “E resistensha di e paisnan karibense tabata enorme.”

Van Rijn ta puntra su mes si awor Konseho di Estado simplemente lo bai di akuerdo ku e proposishon di Plasterk. Pasobra e Konseho lo ta di opinion tambe ku ‘mester bini un wes independiente’.

Despues di e konseho di Konseho di Estado e proposishon di lei ta bai Tweede Kamer. E paisnan Karibense e ora ei tambe ta duna nan aporte. Segun Andin Bikker, parlamentario na Aruba (PDR), e paisnan lo bini ku proposishonnan di kambio sigur. “E parti ku un sentensia no ta obligatorio i ku Konseho di Minister di Reino por desvia di esaki: esei mester sali.” Lo palabrá e proposishon di lei separá na e diferente islanan karibense.

“E areglo di disputa mester di un base di sosten i esaki bo ta haña solamente si un wes independiente wak e”, profesor di derecho estatal Van Rijn ta pensa. “Ademas ta wak e asuntu solamente di e banda hurídiko. Si ta maneho òf eskohonan polítiko no ta un wes asina ta disidí. P’esei mi no ta komprondé e miedu di Hulanda. Na Hulanda tin hopi resistensia kontra hurisdikshon konstitushonal, pero den mayoria pais esaki ta un parti normal di checks and balances demokrátiko.”

Reakshonnan negativo

For di ora ku a manda e proposishon di Plasterk Konseho di Estado, tin reakshon negativo di e polítikonan karibense sin fin. Promé minister Marlin ta lamentá ku Plasterk ta ignorá e deseo di e kuater parlamentonan den reino. “Esaki no ta un solushon.”