Portrèt: Belkis Osepa

HILVERSUM – Inspekshon di Enseñansa ta raportá ku mas i mas skol na Hulanda Karibense ta alkansá e kalidat básiko. E konekshon ku enseñansa di kontinuashon na Hulanda Oropeo a bira mihó i alumnonan ku mester di mas atenshon ta haña mihó yudansa.

No ta apliká e eksigensianan i normanan hulandes pa enseñansa na Hulanda Karibense. E ministerio ta un norma pensá pero esaki no ta fiho ainda. E úniko eksigensia ku a pone ta esun di kalidat básiko, e mínimo pa loke ta kalidat di enseñansa. E eksigensia ei ta igual pa Hulanda Oropeo i Karibense. Mas i mas skol na Hulanda Karibense ta alkansá e kalidat básiko aki.

Vincent Holslag, inspektor na Inspekshon di Enseñansa: “Un norma òf un skor akseptabel nos no tin. Pero nos ta wak e si, i nos ta deskribí si e ta bira mihó òf mas malu.”

Anton Hermans di Saba Comprehensive School (SCS): Nos ta usa e sistema karibense. Nos ta evaluá resultado kompará ku e añanan anterior. Tambe tur aña nos ta traha un relato ku e loke ku nos mes a haña.

Enseñansa di idioma

Pa motibu di e idioma ta difísil pa kompará enseñansa oropeo ku enseñansa hulandes karibense. Otro for di Hulanda Oropeo e idioma materno na Hulanda Karibense mayoria bia ta papiamentu (Boneiru) òf ingles (Saba i Statia). Ke men kon ku bai bin tin diferensha den e logronan di idioma, meskos ku den e métodonan di lès.

P’esei e papel ku idioma hulandes ta hunga den enseñansa di idioma ta hopi diferente. Na Boneiru e idioma di instrukshon ta hulandes, sostené ku papiamentu. Na Islariba hulandes ta konta komo di dos idioma. Hermans: “Aki bo mester por papi’é bon, esei ta e punto di salida. Kisas no na e mésun nivel ku ingles, pero no ta sufisiente pa djis siña palabra hulandes.”

Konekshon ku enseñansa di kontinuashon

Entre e sistemanan di enseñansa den Reino tin hopi diferensha, pero nan ta konektá si. Un diploma di havo karibense por ehèmpel ta duna akseso na un edukashon hbo hulandes. Holslag: “E alumnonan ta hasi èksamen hulandes òf ingles di un nivel komparabel. Tin módulo èkstra ku ta trata di un oferta di materia di siña ku ta kubri pa havo, ke men akseso na e sistema hbo di Hulanda ta hustu. E nivel no ta e problema, hopi bia e idioma i e kultura sí.

Hermans “Pa yuda bo kurpa independientemente te na otro bana di mundu no ta wega. E hóbennan ta sali di nan mundu protehá pa un mundu di hende grandi. Sí nos hóbennan ku ta bai Hulanda mayoria bia ta skohe pa un edukashon na idioma ingles. Pa motibu di e globalisashon di enseñansa e barera di idioma ta bira ménos importante.”

Alumnonan ku mester di mas guia

Mucha ku problema di siñamentu òf kondukta mester di guia èkstra, pero na Hulanda Karibense no tin enseñansa spesial pa nan. Jan Willem Maijvis, inspektor na Inspekshon di Enseñansa: “E idea ta pa diferente sentro di ekspertisa bai yuda den enseñansa na alumno ku mester di hopi guia, por ehèmpel pa medio di atraé spesialista. Por trata di fisioterapista te sikólogo; esakinan mester yega ku avion i esaki ta kosta tempu.” E tempu di espera ei a bai bèk di lunanan te simannan. “Meskos ku na Hulanda.”