Diskushon tokante e idioma vehíkulo den enseñansa kurasoleño ta dura añanan largu kaba

Diskushon tokante e idioma vehíkulo den enseñansa kurasoleño ta dura añanan largu kaba

WILLEMSTAD –“Mi mester duna lès na hulandes, pero den mi klas di mèntòr tin alumno di tur sorto di nashonalidat. Na kas nan ta tende un otro idioma. Si mi duna les na hulandes so, nan lo no komprondé e parti di mas grandi”, un dosente ku ta duna lès na skolnan na Montaña i Weis ta bisa. “Pero nan mester pasa èksamen na hulandes si despues di kuater aña, p’esei mi ta trata di hinka mas tantu hulandes posibel den mi les.”

E diskushon di idioma vehíkulo den enseñansa na Kòrsou ta kore añanan kaba. Tur skol básiko ménos kuater, dies aña pasá a pasa pa papiamentu komo idioma vehíkulo, kontrali na skolnan di enseñansa sekundario. Na 2011 a divulgá plannan pa lanta un havo/vwo na papiamentu. E plannan no a realisá nunka pero e diskushon si alumnonan lo presta mihó na un skol di idioma papiamentu, ta keda bini bèk.

Finansamentu di estudio
“Mi ta kere ku 80 pa 90 porshento di e alumnonan ku mi ta duna lès no ta bai studia den eksterior. Pakiko duna lès na hulandes? Pa e dies porshento?, asina e dosente ta puntra su mes. Lo ta miho pa tin ingles òf spañó komo idioma vehíkulo. E problema ta ku no por paga esaki. Si bo bai Colombia bo no ta haña finansamentu di bo estudio. Si bo ke oportunidat igual, den e sistema aktual ta Hulanda bo mester bai tòg.”

Èks dosente i supervisor di hùiswèrk Edward Melfor ta konfirmá esaki. E ta bisa ku e sistema kurasoleño di skol ta fókus kompletamente riba e grupo chikí ku tur ña ta sali pa Hulanda na ougùstùs. “Tur kos ta trahá pa por realisá un eksportashon di inteligensha, un ‘braindrain’, pa Hulanda. Mayoria di nan no ta bini bèk. Henter e sistema di enseñansa ta trahá pa e grupo chikí ei i no pa e hóbennan ku ke keda riba nan isla i yuda. Un sistema di enseñansa lokal pa merkado lokal no ta lanta.”

Un dosente di idioma ingles ku ta duna lès na dos skol na Punda i Groot Davelaar, ta haña ku ta masha bon ku hulandes ta e idioma vehíkulo. Hopi di su studiantenan si ta bai Hulanda pa sigui studia. Tòg e ta preferá ingles. ‘Kambia pa ingles lo ta ideal. E ora ei e studiantenan no tin nodi di kambia di un idioma straño pa otro, pasobra hulandes ta un idioma straño pa hopi di nan i nan ta dominá ingles mihó”, e ta bisa.

Opstákulo
Èks dosente i fundadó di Fundashon Kalidat Profeshonal Edukashonal Kòrsou (KPEK) Errol Cova, ta bisa ku e problemasia di idioma ta un opstákulo grandi pa e ekspertonandi enseñansa. “Ta di preferá ku alumnonan haña enseñansa den nan idioma materno.” E ta pro lès na papiamentu, mas ku ingles òf spañó, no opstante e kantidat grandi di nashonalidat ku tin na Kòrsou. “Nos mes muchanan ta bini na promé lugá”, e ta haña.

“E oponentenan ta usa komo argumento ku nos ta isolá nos mes”, Cova ta bisa, “pero e intenshon ta ku bo ta siña un otro idioma for di papiamentu. Tin prueba ku esaki ta bai mihó.” Segun e pa siña hulandes komo idioma materno a faya. “Mucha ku bai studia na Hulanda tin mas problema ku esnan ku bai Merka, pasobra ta duna ingles komo idioma straño.

 
Idioma di instrukshon
“Bo idioma di instrukshon mester ta bo idioma materno. Djei bo por siña otro idioma manera ingles, spañó i hulandes. Banda di papiamentu nos mester bai ingles i spañó. Na Hulanda hopi estudio ta kambia nan idioma vehíkulo. Esaki tin di hasi ku globalisashon; Korsou mester sigui mundu.”

Outor Leoni Leidel-Schenk