E cel

Un sèl den e Departamentu di Tratamento di Opservashon Forénsiko – potrèt: Frans Heijtel

WILLEMSTAD – “Mener, mener!” Sikiatro Frans Heijtel ta kana na e Departamento di Tratamentu di Opservashon Forénsiko (FOBA) di prizòn. Diferente detenido ta pidi su atenshon mientras ku e ta krusa e plenchi. Ku su murayanan kolorido i e matanan e plenchi ta mustra hopi mas agradabel ku sobrá di e Sentro di Detenshon i Korekshon Kòrsou (SDKK).

 
Den FOBA aktualmente ta keda diesocho detenido ku ta haña tratamentu sikiátriko i den sierto kaso detenido ku mester di remedi (fòrsá). For di tempu ku a adaptá e Kodigo Penal na 2011 ta posibel pa imponé tbs tambe. (Tbs ta e abreviashon di ‘ter beschikkingstelling’ na hulandes. E ta nifiká un medida hudisial ku ta pone un detenido na disposishon di gobièrnu pa tratamentu sikiátriko.) Segun Heijtel ta masha poko sa imponé tbs pasobra e ta ‘espesialmente un regla legal’.

 
Práktika
Den e parti karibense di Reino no tin un Klínika pa TBS. Tratamentu na FOBA, e hòspital sikiátriko Capriles òf e akohida di adikshon Brasami, ta e opshonnan ku korte tin. Ministerio Públiko (OM) no ta haña esaki sufisiente i ta bisa ku den práktika tbs ‘no tin niun resultado’. “OM tin basta tempu kaba ta mira un oumento den e kantidat di sospechoso ku un profil forénsiko. Ta trata di problemasia sikiátriko hopi varia. Si korte na petishon di OM imponé e medida di tbs, OM mester pèrkurá pa por ehekutá e medidanan aki. Lástimamente e posibilidat aki no ta eksistí ainda, ta e deklarashon di OM.

 
FOBA tin 23 lugá, entre nan dos sèl di opservashon ku kámara. E departamentu tin 50 pa 60 atmishon pa aña i ta traha ku un tim multidisiplinario ku ta konsistí di un sikólogo, un sikiatro, un trahadó sosial, servisio médiko i trahadó forénsiko.

 
Un di e detenidonan for di tras di su tralinan ta yama e sikiatro. Regularmente e ta den FOBA, mayoria be pa delitu di violensia den e área di relashon. E ta bisa ku e ke bai bèk na su ‘propio’ blòk di sèl den prizòn i ku e no mester ta na FOBA. E no ta kontentu tampoko ku pronto lo mand’é Capriles Kliniek. “Mi no ta loko mener!”, e ta supliká.

 
Remedi
Heijtel ta kord’é ku el a dal su mama ku un panchi i ku e ta haña remedi pa su defekto di komportashon agresivo. “Mayoria be detenido ta tuma nan remedi boluntariamente”, Heijtel ta konta. “Den prizòn esaki ta bai basta bon pero ora nan sali atrobe esaki ta bai mas malu.” Segun e ta den e kuido ulterior e problema ta sinta. “No tin un manera pa fòrsa nan i reclassering tin hopi falta di personal, kuido ulterior ta un punto vulnerabel. Mi ta trata pa laga mas tantu èks-detenido posibel bini mi ofisina boluntariamente.”

 
E sikiatro no ta mira e nesesidat di un Klínika di TBS. “Tin diferente forma di tbs, por ehèmpel pa adikto, hende mentalmente retardá i sikópata. Ta difísil pa hinka nan tur huntu den un klínika di tbs, na Hulanda tampoko esaki no ta sosodé. Ademas esaki ta masha karu. Nos no ta kla pa esaki.” P’esei e ta mira mas probecho den un tratamentu di tbs ambulante ku kòntròl severo di reclassering.

 
Agnes De Lima ku ta duna tratamentu na e departamento forénsiko sikiátriko na Capriles Kliniek, ta rekonosé ku e legislashon di tbs espesialmente ta un lei riba papel.

 
Seguridat
Ounke ku Capriles Kliniek ta e kaminda ku ta atmití hende ku defekto sikiátriko, esaki segun De Lima no ke men ku e lugá aki ta e esun di mas mihó pa pashènt ku tbs. “Den kaso forénsiko seguridat tambe ta hunga un ròl. Tin be komo hòspital nos no por ofresé esaki”, De Lima ta bisa. Ademas e medida di tbs ta duna mas espasio pa referí sierto tipo di defekto. Den mi opinion e klínika mester krese ainda den e tratamentu di defekto di personalidat.”

 
E no ta sigur tampoko ku un Klínika di TBS ta e bon solushon. “Mundialmente e kantidat di klínika di tbs ta birando ménos. Mester desaroyá un vishon kla promé i ei tin hopi trabou ainda pa hasi. E promé paso ta un lei di ehekutashon.”

 
Lesa aki kapítulo I: ‘Kòrsou komo pais mester perkurá pa tin tbs’

 
Outor: Leoni Leidel-Schenk