Huma ta sali for di e edifisio di KIA durante e rebelion di e luna ku a pasa – potrèt: Ariën Rasmijn

Huma ta sali for di e edifisio di KIA durante e rebelion di e luna ku a pasa – potrèt: Ariën Rasmijn

ORANJESTAD – E echo ku henter dia no tin niun posibilidat di tin algu di hasi den Korrektie Instituut Aruba (KIA) a hunga un papel grandi den e tenshonnan den e prizòn. Èks detenido ta konta di violensia pisá, droga, konflikto ku wardadó di prezu i korupshon.

 
KIA ta un lugá sumamente violente, kaminda detenido ta haña nan ta ferfelá nan mes sin fin, i ku hopi iritashon entre nan. Bringamentu pisá ta na órden di dia, hopi be pòrnada. “Tin be nan kuater ta kana bini riba bo. Konstantemente bo ta na peliger ku nan ta hinka bo ku un ‘pui’ (un arma improvisá pa hinka kuné)”, un èks detenido ta konta.

 
E echo ku detenido ta nan tres den un sèl, loke ta kontra di Komité Oropeo pa Prevenshon di Torturashon i Trato òf Kastigu Inhumano òf Humiliante (CPT), no ta kontribuí na un bon ambiente. Tin detenido ku ta bringa òf komportá malu intenshonalmente pa asina por keda un temporada den sèl di isolashon. “E ora ei pa djis un temporada bo no tin nodi di mira e mesun karanan henter ora.”

 
Den su último rapòrt CPT a mustra riba e falta di un programa di kos di hasi den dia pa e detenidonan di KIA. For di e dia ei tin un tayer, fasilidat di deporte, un biblioteka i asta un studio di grabashon kaminda aña pasa bou di guia di un artista lokal a graba un CD. Pero ta un kantidat limitá di detenido, esnan ku a haña un kastigu leve, so tin akseso na e fasilidatnan aki.

 
Sobrá mester mira kon nan ta entretené nan mes ku e mesa di ping pong, e televishon den sèl òf riba e vèltnan di basketball i futbòl. “Bo por keda eiden añanan largu anto tur dia e úniko kos ku tin di hasi ta hunga futbòl riba e pida vèlt ei. E kos ei no por ta bon pa bo”, un èks detenido ta konta. No tin privasia òf e oportunidat pa ta bo so ku un enamorada durante ora di bishita i esei ta hasi e frustrashon bou di e detenidonan mas pió.

 
Droga, telefon selular, wardadó di prezu malu
Droga, espesialmente mariwana, ta duna un evashon. “Bo ta ripará mésora ora tin skarsedat. Bo ta tende reklamo for di tur sèl.” Tambe hopi detenido pa medio di kontrabanda tin un smartphone ku nan por yama i chat kuné. Regularmente ta listra e sèlnan i ta konfiská e selularnan, pero nan ta sigui drenta sin opstákulo.

 
Ta p’esei ta e detenidonan ku ta manehá e kontrabanda di droga ta manda den e populashon di prizòn. “Un hende asina por bisa un otro detenido ku e mester bati un sierto persona mal batí i esaki ta sosodé mésora.” Kon eksaktamente e droganan ta drenta e èks detenidonan no ke bisa ounke den prensa lokal tabatin hopi denunsio di kaso kaminda ta tira paketa ofer di e murayanan di KIA.

 
Tambe tin dokumentashon ku den algun kaso e bewakernan tambe ta yuda. Un èks detenido ta konta di un bewaker ku poko tempu pasa a nan a manda kas pasobra e mes tabata adiktá i tabata bende droga den KIA. Tambe sa sosodé ku bewaker ta favoresé detenido pa plaka ku ta drenta djafó, por ehèmpel via famia.

 
Tenshonnan
Hefe di tim Fred Wijenberg di KIA ainda no ker a reakshoná òf duna un rekorido den e prizòn. “E tenshonnan no a kalma ainda for di dia di e último rebelion i aktualmente eiden ta peligroso. Si nan bisa ku e rebelionnan a tuma lugá pa motibu di fèrfelamentu, esei ta nan palabra.” Minister Arthur Dowers di Hustisia aktualmente no ta riba e isla i no ta alskansabel pa komentario.

 
Outor: Ariën Rasmijn