Aedis aegypti ta transmití chikungunya i dengue

Aedis aegypti ta transmití chikungunya i dengue

WILLEMSTAD – “Hende ta move ke men ta kasi sigur ku lo tin mas infekshon di chikungunya”, Sirving Kely, direktor di sektor na ministerio di Salubridat ta konta. Siman pasá a konstatá 21 kaso di chikungunya na Kòrsou. E hendenan aki a bira malu kuminsamentu di yüli.

 
Komo ku ta te despues di dos siman e vírùs ta bira visibel den sanger a dura tres siman promé ku por a determiná ku e hendenan aki tabatin e vírùs. E diagnósis ofishal tin un retraso di tres siman ke men e sanguranan tambe a progresá tres siman”, segun Kely.


Esnan afektá pa un gran parti tabata bini di e bario di Steenen Koraal i Muizenberg . Ta p’esei den e barionan ei a spùit ku insektisida. A pidi habitantenan pa djabièrnè i djaluna sera nan portanan i bentananan i tene nan animalnan doméstiko paden. No opstante e aviso segun Kely e insektisida aki no ta dañino pa un hende salú. E supstansha efektivo ta permithrine i ta us’é den mayoria di pestisida tur kaminda na mundu.

 
“Permithrine ta un manera seif pa kombatí insekto”, e mikrobiólogo i amtenar anterior di LVV Gerard van Buurt ta bisa. Ántes tabata spùit ku Malathion, pero esaki por tabata dañino pa mamífero i despues a resultá ku e por a kousa kanser di manteka di wesu. Permithrine ta hopi ménos dañino ku Malathion.”

 
Enemigu natural
Un desbentaha di permithrine ta ku e insektonan por bira imün. Por solushoná esaki si agregá un geno ku ta prevení resistensha. E desbentaha ta e kreamentu di un vákum den naturalesa. “Un vákum ta enserá ku e insektisida ta mata un spektro hanchu di insekto i alabes ta mata e enemigunan natural di e sangura den e kaso aki. E riesgo ta ku e populashon ta bini bèk lihé i ta bira grandi pasobra nan no tin enemigu natural mas.”

 
Último rekurso
Pa kombatí prokreashon di sangura ministerio lo envolví barioman aktivamente den e prevenshon. E kamindanan ku awa por para mester disparsé pa medio di duna informashon. “Nos tin un reunion ku stakeholders di e barionan kaminda nos a spùit”, Kely ta kontinuá. “Tambe den otro bario kaminda tin hopi sangura nos ta bai parti foyeto.” Entretantu lo monitòr e vírùs, pero Kely ta konfirmá ku ta difísil pa evitá mas kontaminashon. “Pa spùit bon mirá ta e último rekurso. Nos a hasi esaki awor pasobra e kasonan tabata konsentrá den e barionan ei, pero prevenshon ta e mihó manera pa limitá kontaminashon.

 
Prevenshon muchu lat
Entomólogo médiko Gisette Seferina ta respaldá ku spùit ta e último opshon. E entomólogo a atvertí gobièrnu for di fin di 2012 kaba pa e vírùs di chikungunya. “Mi a konsehá pa tuma medida preventivo pero a keda sin aster tur opshon.” Mas ku un aña pasá a señalá e vírùs na Sint Maarten i el a plama den henter área karibense. Segun Seferina esaki tabata e momentu ku mester a tuma medida preventivo. “Mi no ta kere e binti kontaminashonnan aki ta e proménan na Kòrsou, sino ku e vírùs ta riba e isla hopi mas largu kaba. Mi no tin un idea kiko mester hasi awor pa evitá un epidemia. Ami ta studia prevenshon i pa esei ta lat kaba.

 
Outor: Elisa Koek