Hulanda lo no entregá su posishon di poder den disputa di reino

Hulanda lo no entregá su posishon di poder den disputa di reino

HILVERSUM – “Hulanda lo no aseptá nunka ku e ta haña un punto di bista di minoria den un komishon ku mester resolvé disputa den reino”, asina Gert Oostindie, profesor di historia karibense, ta bisa. Sabio di derecho polítiko Gerhard Hoogers tin poko speransa pa un komishon kaminda Hulanda ta pèrdè su posishon di poder den dekreto di reino.

 
E parlamentonan di Aruba, Kòrsou i Sint Maarten resientemente a palabra ku nan ke urgi pa un komishon di disputa ku mester duna un wisio independiente tokante un eventual diferensha di opinion entre e paisnan. “Niun gobièrnu no por hunga wes riba su propio aktuashon”, segun e miembro di Staten arubano René Herdé poko tempu pasá ora di aseptá un resolushon pa traha riba un komishon asina.

 
Posishon di poder
Pero tantu segun Oostindie komo Hoogers e chèns ta chikí ku ta bini un komishon ku por kambia algu na e partishon di poder aktual. Espesialmente Hulanda tin añanan largu ta keda pusha e plannan pa start un komishon di disputa un banda. E motibu di mas prinsipal p’esaki ta ku gobièrnu hulandes di tur manera ke mantené su posishon di poder aktual.

 
Ta Rijksministerraad (RMR) ta tuma desishon tokante asuntu ku ta toka henter reino i Hulanda tin un voto di mayoria den RMR. Pasobra tur minister ta den e konseho ei, huntu ku e tres ministernan plenipotensiario di e otro paisnan den reino. Oostindie: “Ke men semper Hulanda tin último palabra den Rijksministerraad. Nan no ta bai entregá esaki. E islanan ta haña ku Hulanda ta abusá di e posishon ei.”

 
E posibilidatnan pa e paisnan karibense pa haña e komishon di disputa deseá ta limitá, asina Hoogers tambe ta pensa. “Hulanda no gusta kòntròl di un instansha independiente manera un wes. Polítika mester kore su kurso, ta e idea na Hulanda. No tin mester di hende bin hasi ko’i kaweta.” Hoogers ta kere ku e deseo di e paisnan solamente tin un chèns di logra si Tweede Kamer hiba e lucha aki: “Ta djei e preshon polítiko mester bini.

 
Alternativo
Kiko lo ta un alternativo pa un komishon di disputa independiente? Hoogers tin idea sí tokante di esaki: “Na Dinamarka, tambe un reino ku pais outónomo, nan tin un solushon elegante. Ei pa disputa di reino nan tin un komishon ku dos representante di kada pais i ademas tres miembro di Konseho Mayó. Si e representantenan no bini kla nan ku nan, e tres sobrá miembronan ta disidí.

 
Oostindie ta konstatá ku den práktika ta solushoná e konfliktonan pa desena di aña kaba na un manera kasi idéntiko: esta ku un areglo. “Si Hulanda haña ku e paisnan karibense ta keda sin tuma un sierto akshon nan ta bisa: ‘Nos ta preferá di no intervení, pero si boso no tuma boso responsabilidat nos ta haña nos ta intervení tòg.’ E ora ei e paisnan ta bisa ku nan ta preferá di hasié nan mes anto e ora ei Hulanda ta haña bon.”

 
Motibu pa e insiativa resien di e parlamentonan ta e falta di komprenshon karibense tokante e konflikto di gobièrnu arubano ku RMR tokante e presupuesto e zomer aki i e instrukshon ku a duna Sint Maarten mas promé den aña pa fòrsa un investigashon di integridat.

 
Outor: Jamila Baaziz