Potret: Jamila Baaziz

Ruthmila en Julisa – potret: Jamila Baaziz

ROTTERDAM – Hóben karibense ku riba nan mes kuenta ta muda bai Hulanda pa studia hopi be ta haña nan ku tur sorto di problema. Nan no sa bon kon e bida na Hulanda ta i asina nan ta haña problema ku kas, plaka i estudio.

“Hende ta primintí bo un futuro mihó na Hulanda i ta bisa: ‘Bini Hulanda. Lo mi yuda bo.’ Pero den práktika bo mester regla kasi tur kos bo mes.”, segun e kurasoleño Ruthmila*.

Skucha e reportahe tokante freemover na Hulanda (un produkshon di Jamila Baaziz)

Ruthmila (19 aña) na 2013 ta muda pa Hulanda pa sigui un estudio MBO den kuido i bienestar na Rotterdam. “Mirando bèk mi no tabata bon prepará. I bo no tin tata òf mama serka di bo pa yuda bo.” E promé lunanan Ruthmila a biba seka un tanta pero esei a bai ménos bon ku el a spera: “Tòg mi binimente a koh’é un tiki di sorpresa.” Awor mi tin mi mes kamber i mi no ta dependiente di niun hende. Esei ta mihó.”

Su amiga Julisa* (18 aña) ta biba seka mas famia i amigu pero e ta fada lihé ku e no tin su mes yabi di kas: “Ta fèrfelu pa hañá bo dilanti di un porta sera, sigur for di tempu ku mi tin un yu.” E problemanan di biba ta kousa ku e ta falta skol tambe. “Mi mester a buska un kaminda di biba kaminda mi por a inskribí. Ku masha esfuerso porfin m’a haña un kamber. Ta e ora ei numa mi por a regla tur kos.”

Ta kalkulá ku tur aña algun shen hóben karibense manera Ruthmila ta bini Hulanda independientemente pa studia. Ta yama nan freemovers. E organisashonnan ku ta guia studiante manera Stichting Studiefinanciering Curaçao (SSC) i Sint Maarten Student Support Service (S4) ta trata e maneho di studiante di hbo i universidat (bùrsal). Nan ta intersedé den buskamentu di kas, inskripshon, i reglamentu di asuntunan práktiko pa studiante. Pero pa studiante di mbo no tin e maneho aki.

Difísil
“Espesialmente serka hóben ku no tin hopi edukashon e kos ta bai malu”, Marie-Claire de Pool ta konta. E ta supervisor di trayekto na De Jonge Krijger i e ta spesialisá den supervishon di hóben karibense ku tin difikultat na Hulanda. Nan no sa ku nan no por inskribí tur ora na e adrès di e famianan kaminda nan ta bai biba, i e ora ei nan no ta haña e asina yamá burgerservicenummer, nan no por inskribí pa un estudio, nan no por habri un kuenta di banko, nan no por tuma un seguro i nan no tin mag di traha.”

“Ora porfin e hóbennan a regla tur nan asuntunan nan tin debe kaba”, segun De Pool. No ta fásil pa e studiantenan paga nan debenan. Ruthmila lo tin gana di tin un djòp aseka pa haña mas entrada, pero esei ta difísil pasobra e no ta papia hulandes muchu bon. I: “Hulanda ta karu”e ta avisá. “Un debe di un euro masha lihé ta subi bira un debe di shen euro.”

Entretantu el a siña pa paga e kosnan importante mas promé; “Promé mi ta paga hür, pasobra esei t’e dak riba mi kabes.” Pero biba di finansamentu di estudio hulandes ta nifiká hala faha mara. Si mi falta sèn, de bes en kuando mi mester skohe: paga seguro di kuido médiko òf kome? E ora ei tin be e seguro mester warda.”

Lucha
De Pool hopi be ta mira hóben lucha pa regla nan asuntunan na Hulanda. “Nan mester konosé nan derechinan i nan debernan, dominá idioma hulandes i siña traha ku bùdjèt pa no kai den debe. Si esei no logra nan no por studia ni traha. E ora ei ta sobreviví so nan ta sobreviví. E konsekuenshanan ta retraso, dropout i faltamentu di skol.

No tin sifra eksakto di e freemovernan aki pasobra niun instansha no ta registrá e hóbennan aki komo grupo. P’esei ta difísil pa haña bista riba henter e grupo i ofresé supervishon. Minister plenipotensiario di Kòrsou Marvelyne Wiels na mei di e aña aki a lansa un website pa freemover, pero e no ke duna detaye tokante e kantidat di hende ku ta akudí n’e wèbsite ku nan problemanan. Nan ta bisa si ku tin ‘desena di hóben ku a akudí pa entre otro buska informashon”.

Solushon
E solushon pa e problema di freemover segun De Pool ta espesialmente na Kòrsou mes. “Lo mi tin masha gana pa gobièrnu, pueblo i tur hende na Kòrsou koperá pa lanta un bon enfoke pa e hobennan aki. Asina nan ta bon prepará ora nan skohe pa bini Hulanda pa studia.”

Outor: Jamila Baaziz

* Julisa i Ruthmila pa motibunan di privasia no ta e nòmbernan bèrdadero di esnan den e entrevista