Preis d un saku di nechi  hulandes di Duyvis por subi bai 9 florin fásil - potrèt: Elisa Koek

Preis d un saku di nechi hulandes di Duyvis por subi bai 9 florin fásil – potrèt: Elisa Koek

WILLEMSTAD – Konsertashon di preis ta ilegal pero na Kòrsou e ta sosodé tòg. “Nos ta sigui merkado i nos ta wak ki preis otro supermerkado tin. Tur hende tin mas o ménos e mésun preisnan”, e direktor di Centrum Supermarket Enrique Ribeiro ta konta.

Segun e direktor di Fundashon pa Konsumidó Marc Marshall konsertashon di preis ta un forma di formashon di kartèl, un problema na Kòrsou. E mihó maneranan pa evitá e tiponan di práktika aki ta pa nombra un Outoridat di Kompetishon i mantené un mihó legislashon di konsumidó den forma di un Outoridat di Konsumidó. Si e medionan aki funshoná manera debe ser, konkurensha di mes lo krese i na final produktonan i servisionan lo bira mihó i mas barata.”

Preis ekstremamente haltu
Ku eksepshon di e produktonan di Makutu Básiko, un supermerkado ta liber pa disidí e preisnan di produktonan. Esaki ta resultá den preisnan ektremamente haltu pa sierto produkto, hopi be internashonal. E preis di un saku di nechi di e marka hulandes Duyvis por ehèmpel por subi pa 9 florin fásil. Un buèlta di e diferente supermerkadonan ta konfirmá ku e preisnan aki ta mas o ménos meskos tur kaminda. “Nos sa kiko tin riba merkado i nos mester reakshoná riba esaki”, Ribeiro ta sigui. “Naturalmente nos sa baha preis spektakularmente si, pero nos mester tin ganashi. Esaki ta konta pa tur supermerkado na Kòrsou.”

Joel Da Silva Gois, doño di e dos sukursalnan di Goisco ta splika ku konsertashon di preis tin be ta bini di e importadó. “Un importadó internashonal ta bende su produktonan aki, pero e ta sugerí pa bende nan pa un sierto preis. Asina e ta ‘fòrsa’ e supermerkadonan por ehèmpel pa mantené mas o ménos e mésun preis haltu. E tipo di palabrashonnan aki ta prohibí, pero nan ta sosodé, pasobra pa sierto produkto tin un importadó so.”

Engañoso
Segun Marshall a bira tempu pa kombatí konsertashon di preis na Kòrsou. “Un outoridat di konsumidó mester vigilá e relashon entre konsumidó i kompania pa evitá propaganda ku ta engañoso. Un Outoridat di Kompetishon lo mester prevení konsertashon di preis, distribushon di merkado i abusu di poder na man di partidonan grandi riba merkado i kontrolá fushonnan i tumamentu ofer.”

Un ehèmpel di abusu ta un kompania di télekòm ku, djis promé ku un kompetidó subi merkado ta baha su tarifanan i asina ta mara hopi kliente na dje pa un sierto temporada. “Djei e partido nobo no ta logra, e ta laga kai anto e kompania ku keda ta subi e preisnan bèk”, Marshall ta splika. Tambe fushon i tumamentu ofer no semper ta sosodé honestamente: un partido grandi ta djòin diferente kompania chikí ku por forma konkurensha i asina ta sobra ménos provider. “Asina no tin konkurensha honesto. E tipo di kosnan aki no ta pèrmití ma nan ta sosodé si.”

Lei di kompetishon
Gobièrnu for di 2008 a kuminsá ku un proyekto pa instalá un lei di kompetishon. Ma te awe no a introdusié ainda. “Pa aselerá e proseso e aña aki a atraé un eksperto di Hulanda ku einan tambe tabata envolví den introdukshon di un legislashon di kompetishon”, minister di Desaroyo Ekonómiko Stanley Palm ta kontá. Segun e minister ta traha palabrashon di preis den hopi sektor. Supermerkadonan pero tambe kompanianan di konstrukshon, telekòm i sektor huntu ta determiná preis, a sali for di nos investigashon. Esaki ta pone ku e konsumidó hopi be ta paga un preis haltu pa un produkto òf servisio. Nos ta spera ku nos por kombatí esaki ku un Outoridat di Kompetishon.” Ta ferwagt ku lo instalá e outoridat aki fin di e aña aki mes.

Outor: Elisa Koek