Gobernador Eugene Holiday – potrèt: archivo Today

Gobernador Eugene Holiday – potrèt: archivo Today

HILVERSUM – Sint Maarten i Kòrsou lo no logra pone e gobernadornan di e paisnan un banda den e asuntu di skrin minister. Asina e hurista Ulli d’Oliveira i e promovendus den lei di reino Aubrich Bakhuis ta bisa. “Pa gobièrnu hulandes ta gobernador t’ei pa garantisá bon gobernashon”, segun D’Oliveira.

E instrukshon ku Konseho di Minister di Reino (KMR) a duna Sint Maarten djabièrnè pa regla skrinmentu mas severo di e gabinete nobo, ta kai bou di e posibilidatnan ku Statüt di Reino i e Reglamentu di Gobernador ta ofresé, tur dos eksperto ta bisa. E akshonnan di e parlamentonan di Kòrsou i Sint Maarten segun D’Oliveira ta ‘ridíkulo’. Al fin i al kabo ta Konseho di Minister di Reino mester bai di akuerdo ku un kambio di lei manera esun ku Staten di Kòrsou ke. Esaki lo no sosodé.

Powerplay
Bakhuis ta bisa ku ta un ‘powerplay di estado di derecho’ ku Hulanda a duna gobernador òrdu pa no tuma un desishon tokante un grupo di minister nobo te despues di un skrinmentu independiente ku ayudo di Hulanda. “Hurídikamente loke gobièrnu hulandes ta hasi kasi no ta pèrmisibel den Statüt.” D’Oliveira ta opiná diferente. E ta haña loke KMR ta hasi ‘kompletamente legítimo’: “Ta un malkomprondementu ku gobernador ta un tiger sin djente.”

Na mes tempu e dos ekspertonan ta konstatá ku pa medio di e instrukshonnan Hulanda ta trata di evitá ku e mester intervení ku forsa brutu, por ehèmpel via un Algemene Maatregel van Rijksbestuur (Medida General di Gobernashon di Reino, trad.). Bakhuis: “Gobièrnu ta sinti Tweede Kamer pone preshon pa apliká e funshon di garantia. E ora ei un instrukshon ta un forma mas suave pa Hulanda ehersé influensha.”

Penoso
Miembro di Tweede Kamer Gert-Jan Segers (ChristenUnie) ta komprondé e desishon di KMR pa duna un instrukshon, pero e ta bisa: “Ta penoso ku pa motibu di un desishon asina nos ta haña nos pará kontra di otro asina den reino. Tòg esaki ta nesesario ora tin duda tokante integridat i honrades. Esakinan ta e normanan i balornan di mas haltu ku tin. Hulanda mes no ta víktima di esaki, pero pueblo di Sint Maarten sí.”

Solushon
Pa evitá pa e paisnan karibense pèrdè kara den futuro, D’Oliveira ta mira un solushon den e sugerensha ku e eksperto di maneho i gobièrnu Oberon Nauta ta hasi den un revista pa hurista: “E ta proponé pa laga gobernador ta presente mas tantu posibel na konsehonan di minister di e paisnan karibense. Formalmente gobernador ta presidente di e konseho, pero den práktika e no sa t’ei kasi nunka. Si e presidiá e konseho i si bini proposishon ku ta bai kontra e reglanan di integridat, gobernador por intervení den máksimo privasidat. Esei ta ménos penoso”, segun D’Oliveira.

Pa Segers e desaroyonan aktual ta prueba ku mester bini un korte rápidamente ku por solushoná disputa den reino. “Falta di esaki awor ta tuma bengansa. Ta malu ku pa e paisnan no tin e posibilidat pa apelá desishon. Den e evaluashon di 2015 sigur sigur mester drecha esaki.”

Bakhuis tin gana di sa kiko lo pasa si un dia gobernador disidí di no firma un landsbesluit i ku esaki duna Konseho di Minister di Reino e desishon pa nan tuma. “Ku esaki bo por provoká un huisio di Raad van State tokante e legitimidat di e desishonnan ku a tuma.”

Outor: Jamila Baaziz