Splikashon di seksualidat sa krea konflikto ku mayornan | potrèt Elisa Koek

Splikashon di seksualidat sa krea konflikto ku mayornan | potrèt Elisa Koek

WILLEMSTAD – “Tin tiner ku ta kere ku bo por sali na estado ora bo sunchi i tin mayor ku ta kere ku un tampòn por desflorá bo”, Sandra Hollemans ta konta. Hollemans ta duna lès na mucha di diesun pa dieskuater aña. E mes a traha un pakete di lès i a tradusí esaki na papiamentu pa duna informashon seksual.

Informashon seksual no ta mandatorio na skolnan na Kòrsou. Segun Angela Lachman, ortopedagogo i envolví den e Programa di Akshon di Desaroyo di Hubentut 2015-2020, esaki mester kambia. “Pasobra no ta duna e muchanan informashon na tempu nan ta bai informá otro i e ora ei ta loke nan por haña riba internet ta reina.

Pasobra informashon seksual no ta inkorporá ofishalmente den e programa di lès, dosentenan mester anunsiá delantá ki ora nan ta bai presentá esaki. Mayornan tin e opshon di tene nan yunan na kas. Maria Sambo-Kleinmoedig no ta tene su yu na kas pero e no ta positivo tampoko tokante di e informashon na skol. “Mi ta haña ku ta na mayornan pa papia tokante e asuntunan aki. No tin un liña kla di kiko ta konta na skolnan i esei ta prekupá mi.”

Stimulá
Sambo-Kleinmoedig tin un yu hòmber di kasi 12 aña. E mes no a papia kuné ainda tokante di sèks. “Mi sa kiko mi yu ta hasi i e no ta aktivo seksualmente. Mi no ke stimulá esaki tampoko.” E echo ku mucha hòmber di e edat ei por haña nan promé eyakulashon den nan soño segun Sambo-Kleinmoedig no ta problema. “Si e tin pregunta tokante di esaki nos ta solushoná esei.”

Hollemans ta rekonosé e relato di Sambo-Kleinmoedig. E tabatin mas mucha hòmber den klas ku nunka no tabata sa kiko ta un eyakulashon den soño te ora ku el a duna informashon seksual. “E mucha hòmbernan a kere ku nan a pishi kama i no por a komprondé ta kon bini.” Su splikashon di e asuntunan aki a trese konfliktonan chiki ku mayornan. Por ehèmpel un mama a akusa Hollemans di a deflorá su yu muhé. “Mi a duna splikashon tokante di tampòn. E mama a kere ku un tampòn por deflorá su yu muhé.”

Ignoransha
Segun Lachman un gran parti di e problema ta sinta den ignoransha di e mayornan. Pasobra nan mes tampoko no a haña bon informashon, nan ta falta konosementu. Gobièrnu i profeshonalnan mester kuminsá di eduká e mayornan aki. Ta te ora nos haña e mayornan na nos banda, nos por kuminsá informá e muchanan. E mayornan mester tende e relatonan di mas mahos: tokante mama tiner, prostitushon òf gangbang, pasobra e kosnan aki tá sosodé na Kòrsou.”

Ku informashon lo pone ku e muchanan lo bira aktivo seksualmente Lachman ta haña ku ta ko’i kèns. “Ora bo sòru pa sèks bira algu ku por papia di dje bo ta kita e misteriosidat i e hóbennan sa na kiko nan ta kuminsá ora yega asina leu. Esaki ta sosodé mas trempan ku bo lo kere: diestres aña no ta ekstremo mas.”

Lachman ta bisa ku bo no mester siña un mucha di tres aña státikamente kon sèks ta traha, pero ku buki simpel bo por mustra kon yu ta nase. “E splikashon aki bo ta adaptá na e desaroyo di un mucha, pasobra desaroyo seksual ta kuminsa for di e promé aña.”

Edukashon seksual
Lachman no ta papia di informashon seksual sino di edukashon. Ta importante pa e muchanan siña tokante higiena, étika, norma i balor. “Siña tiner ku no ta OK pa tin sèks ku dies diferente hende pareu, pero ku sèks ta algu bunita entre dos hende. Siña nan pa tin rèspèt pa sèks i pa esun ku nan ta kompartí esaki kuné. Esaki lo kontribuí na e outo-imágen, outobalor i e balor ku nan ta duna sèks.”

Outor Elisa Koek