Ret Karibense ta trese un seri di artíkulo tokante e islanan di Hulanda Karibense, sinku aña despues di e renobashon estatal di 10 di òktober 2010. Riba e fecha ei a desmantelá Antia Hulandes i Sint Maarten i Kòrsou a bira pais outónomo den reino. For di e dia ei Boneiru, Sint Eustatius i Saba ta ‘munisipio ekstraordinario’ di Hulanda. Aruba tin e státùs outónomo for di 1986 i no tabata forma parti mas di Antia Hulandes.

Ehèmpel di un dia ku hopi aktividat na Fort Bay Harbour. Hopi bèrdura na Saba ta importá di Sint Maarten i di mas leu – potrèt:  Hazel Durand

Ehèmpel di un dia ku hopi aktividat na Fort Bay Harbour. Hopi bèrdura na Saba ta importá di Sint Maarten i di mas leu – potrèt: Hazel Durand

THE BOTTOM – E komparashon di listanan di kompra di 2014 i 2015 ku 24 produkto básiko, ta mustra un bahamentu di preis di 23.4 porshento na Saba. Ainda e kompranan ta kasi dos be mas karu ku na Hulanda si.

Tin kompra di tur dia ku a baha den preis ora e tres supermerkadonan ‘grandi’ na Saba – My Store Supermarket, Big Rock Supermarket i Unique Supermarket – a firma un Convenant of Cooperation na febrüari, den kua a establesé preisnan máksimo pa diessinku produkto.

Na Saba a paga 82.97 dòler pa e 24 artíkulonan. Riba e lista tin un pan blanku hinté, aros, un bleki di bonchi, kuater bleki di tuna, konkomber, un kilo di galiña, te, habon di laba paña, papel di wc i otro produkto básiko. Na Hulanda konvertí a paga 44,72 dòler pa e mesun kompranan.

E base di e Convenant ta ku no ta subi preis di produkto ku ta na – òf bou di – preis máksimo kaba i no ta baha preis di produkto ku aktualmente ta riba preis máksimo. No ta subi preis sin deliberashon. Ademas Saba por tene preis di konkomber, sèldu i tomati abou pasobra esakinan ta krese lokalmente. Webu tambe por haña lokalmente. Esaki kontrali na Sint Eustatius kaminda no tin nada ta krese lokalmente.

Doñonan di supermerkado ta bisa ku e preisnan mas haltu ta konsekuensha tambe di e gastunan mas haltu ku ta kobra e suministradónan na Sint Maarten. Nan ta inkorporá tur gastu di duana den nan preis. Esaki no tabata e kaso tempu ku Saba i Sint Maarten huntu tabata pèrtenesé na Antia hulandes i tabata forma un pais.

Eilandsraad di Saba na yüli a trese e belasten dòbel dilanti na Hulanda ku e habitantenan mester paga na Saba i pa Sint Maarten. Nan ke pa Hulanda para e belasten di importashon te ora yega na un solushon ku Sint Maarten.

Pero Minister di Asuntunan Interior i Relashonnan den Reino Ronald Plasterk ta bisa ku “e belasten dòbel t’ei solamente si un hende di Sint Eustatius òf Saba kumpra otro kos ku no ta di promé nesesidat serka un empresario na Sint Maarten ku no ta kleim e dispensashon di eksportashon i te asina leu ku e balor ta subi e dispensashon di biahero di 500 dòler. Si e empresarionan no kobra e dispensashon serka e kumpradó e ora ei no ta trata mas di kobramentu dòbel di belasten.”

Entretantu a habri un supermerkado chines nobo na Saba, Saba Wishes, ku a sorpresá públiko kumprado ku preis abou. E komparashon di algun preis den e empresa nobo ku otro supermerkado ta mustra un diferensha grandi. Doño di supermerkado Enson Li ta bisa ku e ta tene su preisnan abou pasobra e ta koperá ku un supermerkado na Sint Maarten i un supermerkado na Sint Eustatius i ku nan por parti e preis di e petishon i e gastunan di entrega.

“Mi yu hòmber ta bai Sint Maarten tur siman pa kumpra produkto pa e mihó tarifanan di suministradónan. Nos no ke ta dependiente di un suministradó so, nos ta wak rònt pa e mihó preisnan”, Li ta bisa.

Outor Hazel Durand