Presidente di e komishon di referèndem Douwe Boersema – potrèt: Janita Monna

Presidente di e komishon di referèndem Douwe Boersema – potrèt: Janita Monna

KRALENDIJK – E kampaña di informashon apénas a kuminsá. Tòg, espesialmente den medionan di komunikashon boneriano, tin un diskushon grandi kaba. Espesialmente tokante e pregunta i kon tin ku interpret’é. ‘Bo ta di akuerdo ku e kontenido ku a duna na e “Laso Direkto” ku Hulanda?’ Riba 18 di desèmber habitantenan di Boneiru por kontestá ‘si’ òf ‘nò’.

Segun krítikonan por splika e pregunta aki na dos manera, komo ‘bo ta di akuerdo ku e státùs estatal di kuerpo públiko?; pero tambe komo: ‘Bo ta satisfecho ku e manera ku kosnan a bai for di 10-10-10?’ I e ora ei, asina e krítikonan ta bisa, ta tur hende mes tin algu di keha , i e resultado lo bira ‘nò’.

“Naturalmente por interpretá e pregunta na diferente manera, Douwe Boersema ta bisa. ‘Esei ta e intenshon. Tur dos elemento ta hunga un papel den e eskoho di si òf nò.”

‘Ophetivo’
Tòg, asina e sekretario di e komishon Maritza Valdink ta haña ’e pregunta ta ophetivo’. Pesei e no ta komprondé ku e krítikonan ta yama e komishon manipulativo. “Ki interes nos tin den esei? Nos úniko interes ta pa hasi e mensahe públiko na un manera ophetivo esta: hasi uso di bo derechi di vota dia 18 di desèmber.”

E mensahe ei ta distribuí via propaganda na radio i televishon, informashon den barionan i via boletinnan di informashon. Ta trahando riba e promé un. “Lei di estado ta materia kompliká”, Valdink i Boersema ta bisa. Nos mester informá hende di un manera ku nan por hasi un eskoho bon pensá. Nos ta trata temanan grandi manera outonomia, derecho di outodeterminashon, pero loke hendenan ke sa ta: ‘kon ta pará ku eutanasia antó?’ E ora ei nos kontesta ta: ‘Ken bo ke pa disidí tokante di esaki?’ Pasobra ta di esaki ta trata”, Boersema ta bisa. “Ken bo ke pa disidí esaki, Den Haag òf Kralendijk? I di ken bo ta ferwagt mas tantu? No ta asina ku den kaso di ‘nò’ ta sera e kranchi di plaka; no t’asina tampoko ku si bo bisa ‘mi ta pro status di kuerpo públiko’, ku e ora ei nada no por kambia mas. Ta un proseso.”

Segun e hurista Valdink polítika no por fòrsa un ‘nò’: “Ta pueblo ta disidí e resultado.” Esei no ta kita, Boersema ta añadí, ‘ku e partidonan polítiko por ekspresá un preferensha.”

Drempi elektoral
Dia Boneiru a tene un referèndem na desèmber 2010, ku un pregunta komparabel, na final no a mara konsekuensha na esaki pasobra no a alkansá e drempi elektoral di 51 porshento. Pa e referèndem binidero no a establesé un porsentahe di hende ku mester bin vota.

Boersema ta haña ku e resultadonan di referèndemnan di outodeterminashon mester ta obligatorio pa polítika. Asta si ta dies porshento so a bai vota. “Si ta elekshonnan liber, si tur hende di 18 aña òf mas bieu por bai vota – e mésun hendenan ku por vota pa Eilandsraad tin derecho di vota den referèndem – e ora ei e resultado ta balido. Pero e oponentenan ta bisa: ‘Si di e dies porshento ei seis porshento vota ‘nò’, e ora ei esei no ta demokratiko, no ta bèrdè? Esei hustamente ta ekstremamente demokrátiko, pasobra tur hende a haña nan chèns.”

Preparashon
E tempu di preparashon ta kòrtiku, Valdink i Boersema ta rekonosé. Pero nan ta bisa tambe “Sea nos tin sinku siman òf seis, e referèndem aki no a bini manera un kayonaso. Ya tin sinku aña ta papia di dje. Tur hende sa di kiko ta trata.”

Outor Janita Monna