Mimi Smit ta bishitá su kasá tur dia na Kas Hugenholtz – potrèt: Anneke Polak

Mimi Smit ta bishitá su kasá tur dia na Kas Hugenholtz – potrèt: Anneke Polak

WILLEMSTAD – Eddy ta hari kontentu ora su kasá kana yega. “E tin un dia bon awe, segun mi”, Mimi Smit ta bisa. E ta bria. Tur dia ku e bai Kas Hugenholtz ta di warda mira. Kas Hugenholtz ta un kas pa hende ku ta sufri di demensia. “Mi no ta kere ku e sa ku ta Pasku.”

Na kas na Grote Berg Mimi a dòrna kas nèchi. Den kurá dilanti tin bala di kerstboom, el a dòrna vènsterbank i paden tin un palu di Pasku yen di adòrno. “Awor ta mi mes mester trese ambiente.”

For di aña pasá su kasá ta biba na Kas Hugenholtz, pasobra Mimi no por a hèndel e situashon mas. “Demensia ta bai masha poko poko. Ora e sikólogo a bini na kas e tabata den fase sinku kaba. Te e tempu ei bo no sa bon ta kiko ta pasando.”

Esei a bira kla si ora ku Eddy ker a sak’é for di kas pasobra e no por a rekonosé. “E ora ei mi mester a bai dal un keiru bini bèk, mira ku el a kambia bek i ku e ta aseptá mi awor si.” Eddy tabata skonde tur kos. Manera por ehèmpel yabi di outo. “Mi tabata pon’é bou di mi kusinchi anochi sino manisé mi no por a sali.”

Enfermedat ku hende tin miedu di dje
Despues di kanser demensia ta e enfermedat ku hende tin mas miedu di dje. I ku rason, direktor Jet Thoonen di Kas Hugenholtz ta bisa. “No tin kuramentu. Ta un enfermedat ku un transkurso inkonstante.” Den e kas tin 68 hende ta biba, den akohida di den dia dies mas ta bini, pero Kòrsou konosé dos – te tres mil hende ku ta birando demente. “Ta te ora e situashon na kas bira imposibel ta kambia pa akohida permanente. Na Hamiëd, Habaai i Bethesda tambe tin hende ku demensia ta biba, mas o ménos 250.

Tabú
Na Kòrsou te ainda demensia ta tabú, Thoonen ta bisa. “No ta fásil pa bai dòkter di kas i bisa ku bo partner ta lubidá hopi. Hopi be e pashènt mes lo kulpa e partner.”E diagnosis di demensia hopi bia ta yega lat: “Esei ta pasobra e koperashon no ta optimal, pero tambe pa falta di konosementu di e enfermedat. Nos tur sa lubidá, pero e ora ei nos ta haña un señal. Bo ta pensa: M’a paga e heru di strika òf nò? E señal ei un hende demente no ta haña.

Ainda no a haña un remedi kontra demensia – potrèt: Anneke Polak

Ainda no a haña un remedi kontra demensia – potrèt: Anneke Polak

Pa kuida un hende ku un malesa króniko ta un trabou ku bo no ta skohe pa smak., e direktor ta konta. Na Kas Hugenholtz e ta mira kon e famia ta pasa trabou ku e situashon nobo. E preokupashonnan i e fèrdrit di tuma despedida di un hende manera e tabata, esei ta masha pisá. E relashon ta bira diferente ku bo tata, mama òf partner ku ta sufri di demensia. E malesa ta gara ken bo ta i un otro persona ta sali. No ta tur hende por ku e situashon nobo. Hende manera Mimi ku ta bini tur dia ta eksepshon.”

Un par di luna pasá Eddy a haña problema ku kurason tambe. “Awor mi no ta mira e alegria tantu asina mas riba su kara ora mi bini, tempu mi tabata bini un be so pa siman si”, Mimi ta bisa. E miedu di demensia ta presente seka dje tambe.. “Eddy no ta kòrda nada mas di último kuater pa sinku aña, i su memorianan ta bai bèk mas i mas leu.. Mi a bisa mi yu hòmber ku e mester wak mi tambe. E ta yamá mi tur dia pa wak si mi por kòrda kiko mi a hasi e dia ei.

Outor Anneke Polak