Pakus bashí no ta bon pa promové Boneiru – potrèt: Janita Monna

Pakus bashí no ta bon pa promové Boneiru – potrèt: Janita Monna

KRALENDIJK – “Nan ta papia hopi”, Dick ter Burg ta bisa, “masha hopi. Pero si nos ke pa Boneiru desaroyá ekonómikamente nos mester di akshon konkreto awor.” E direktor di Kámara di Komèrsio ta papia hopi kla. Boneiru tin tur oportunidat pa hasi algu masha bunita, pero nos mester traha duru p’é.”

Kámara di Komersio su tarea legal ta di konsehá Bestuurscollege sea nan ke òf nò. Ter Burg ta konsehá: gobièrnu bini ku un Masterplan Stratégiko. “Un plan asina ta nesesario pa determiná bo rumbo. Bou di e Bestuurscollege anterior e plan no a bini. E Bestuurscollege nobo a nombra tres meta: desaroyo ekonómiko, kombatí pobresa i mehorá derecho di mucha. Tur hende ta pro. E pregunta ta si: kón bo ta bai realisá esaki?”

Echo
Pa ekonomia krese mester di invershonista, segun Ter Burg. “Ta bini un ‘Trade and Investment Board’ ku ta yuda invershonista nobo. Nos ta bai ehekutá un “Cost of Doing Business’ tambe. Esei mester mustra kon favorabel e sistema di belasting ta, kuantu molester tin pa haña pèrmit. Tur hende ta grita si ku emprendé ta karu aki pero t’asina, i kon karu esaki ta kompará ku otro isla? Nos mester di echo. Rumor, medio bèrdat i suposishon no ta promové e konfiansa di invershonista potensial.”

Pa gana e konfiansa aki ademas mester di transparensia di gobièrnu, Ter Burg ta bisa. “Tambe ta importante pa ekonomia di Boneiru ku Bestuurscollege ta bisa kla kiko ta bai sosodé ku e resultado di e referèndem. Ta bin un di dos referèndem despues di e ’nò’ di desèmber? Si ta nò, kiko sí ta bai sosodé?

Boneiru mester di un masterplan turístiko – potrèt: Janita Monna

Boneiru mester di un masterplan turístiko – potrèt: Janita Monna

Masterplan
Boneiru no mester bira un barku chikí sin kapitan, ku ta drif rònt sin sa den ki direkshon bientu ta mand’é. “E motor di nos ekonomia ta turismo. Ke men ta nesesario tambe pa bini un Masterplan Turístiko. Esei ta pone ku bo no ta keda kore tras di e echonan, pero bo ta mantené kòntròl: kuantu turista bo ke, ki tipo? Sambuyadó, turista krusero, turista ‘high end’? Kon bo ta distinguí bo mes komo isla den e region? Tur hende ta wak Cuba ku miedu awor. Nos mester pèrkurá pa mayan nan no kore pasa nos.”

Tur e lugánan bashí den sentro di Kralendijk tampoko no ta yuda promoshon di Boneiru. “Sentro ta e parti representativo di e isla.” Pero kiko ta e kousa ku e lugánan ta bashí, esei ta rei so por rei. “No ta solamente un problema bonerianu, ta mundialmente e edifisionan di komèrsio ta pará bashí, na Hulanda i na Kòrsou meskos. Hende ta kumpra mas tantu via internet.”

Sí ta deseabel ku e ekonomia boneriano bira ménos dependiente di turismo. “Ta bon ku awor ta desaroyá e sektor agrario mas i ku, por ehèmpel ku establesimentu di e instituto di konosementu TNO, mas konosementu i ekspertisa ta bini Boneiru.”

Na Kámara di Komèrsio tin 3.400 empresa i instansia inskribí komo empresa aktivo. Un gran parti di e empresarionan ta di desendensia antiano, pero na final, Ter Burg ta haña. ‘no ta trata di e kaminda ku bo ta bini di dje, pero di kiko bo por hasi pa yuda e isla bai dilanti’. “Konfiansa huntu ta nesesario pa yega na desaroyo ekonómiko.”

Hulanda
Hulanda ta masha importante pa e ekonomia di e isla, segun Ter Burg: “Invershonistanan por ehèmpel ta mira legislashon hulandes komo konfiabel. Ademas tin masha konosementu na Hulanda, Boneiru por probechá di esaki. Ta e komunikashon tin bia no ta muchu bon, esei tambe nos mester traha duru riba dje.”

Outor Janita Monna