E trahadónan ta protehá pero e habitantenan serka ei nò – potrèt - Jaap de Vries

E trahadónan ta protehá pero e habitantenan serka ei nò – potrèt – Jaap de Vries

ORANJESTAD – E kas di Jaap de Vries ta keda na e otro banda di kaya di e kaminda ku e doño, refineria Valero, añanan largu a tira asbèst ilegalmente. “Mi a puntra un persona ku a bin pega un slan di awa serka akinan –kompletamente protehá den un paña di bisti blanku – si nos tambe por a haña un paña di bisti blanku asina. E no a reakshoná.”

Despues di algun siman De Vries ta asina fadá di e situashon ku e ta bai polis. Pero ei e ta tende di e komandante na warda ku nan no por manda niun hende pasobra ‘no tin paña protektor pa e polisnan anto e ora ei mi ta haña problema ku nan salú’. E ta manda e habitante brantwer, pero esaki no por yuda i ta referí na Servisio di Naturalesa i Medio Ambiente (DNM). E servisio di gobièrnu aki no sa ku ta dùmp asbèst atrobe.

Niun reakshon
Ei nan ta bisa De Vries ku nan lo hasi un investigashon i manda e rapòrt pa minister di Medio Ambiente. Pero ku e no tin ku ferwagt muchu di esaki pasobra ‘normalmente ta riba 1 porshento di e korespondensia so ta bini reakshon’ i nan ‘no ta masha optimista ku lo bini un reakshon’.

E direktiva mes no por aktua pasobra nan no tin supervisor outorisá mas for di 2012. Te dia djawe minister di Medio Ambiente no a nombra niun hende komo supervisor òf ámtenar di rastreo, segun DNM.

Duna keho
Desesperá De Vries ta bai polis pa entregá keho, pero polis ta nenga esaki na promé instansha i ta mand’é DNM atrobe. Por fin e por bini bèk manisé, pero atrobe reshèrshi ta nenga di tuma e keho, loke ta kontra di lei. Despues di un yamada pa Ministerio Públiko, finalmente ta logra di duna keho.

Entretantu refineria i e tereno a pasa pa gobièrnu arubano i ta kai bou di kompania di estado Refineria Aruba (RDA). Direktor Alvin Koolman ta bisa ku a sera un dil ku Valero. “Valero en berdat no tabatin mester di un pèrmit pa e tira e sushi.” E ta rekonosé tambe ku Valero no a basha e asbèst korektamente. I ku a palabrá ku Valero ta bai drecha e kos.

E no sa si gobièrnu a kontrolá esaki. Ademas e ta bisa ku tin mas sushi ainda i a palabra lo siguiente: Valero ta paga RdA pa regla tur e trabou di limpiesa. RdA a kontratá e kompania hulandes Arcadis pa dera tur e sushi di asbèst.

Sushi industrial
I no esei so: e kompania di gobièrnu ta bai oumentá e lugá di basha sushi ku mas sushi industrial ku ta sobra ora kaba di kim’é òf ku sushi ku no por kima. Citgo tambe tin pèrmit pa usa un parti di e tereno pa basha su sushi industrial. Esaki no a regla legalmente ainda.

Tres siman despues De Vries ta haña un karta di OM: Nan lo no pèrsiguí pasobra no tin un lei di medio ambiente i segun nan no a kometé echonan kastigabel, pasobra promé e supervisornan ku ta kai bou di ‘direktiva’ mester konstatá esaki. Nan ke men e supervisornan ku ta kai bou di Hustisia (DTI) i di DNM (ku no tin supervisor).

Peliger pa Salubridat Públiko
OM ta bisa ku nan por aktua si a base di e kódigo penal si ta trata di ilegalidat (pa malu) i ‘peliger pa salubridat públiko òf peliger mortal pa otronan’. ‘Mirando e loke a konstatá aktualmente’ OM ta bisa ku no ta e kaso niun ora pero ta remarká ku ‘atrobe aki tin un ròl importante di investigashon’pa e supervisornan di e direktiva. Si nan bini ku e loke ku nan konstatá, OM lo por aktua.

Remarkabel ta ku for di 2012 OM tin un maneho kontra tiramentu di sushi ilegalmente i a base di esaki a yega di aktuá anteriormente kontra tiradó di sushi na otro parti di Aruba.

Ni OM, ni e sobra instanshanan ku a menta, te awe no a reakshoná riba petishon pa entrevista

Lesa i mira aki parti 1: Gobièrnu ta amplia tiramentu ilegal di asbèst

Outor Sharina Henriquez