Portrèt: José Manuel Dias

WILLEMSTAD – Despues di binti aña ta bolbe hasi petishon na gobièrnu di Kòrsou pa restourá i deklará e muraya di katibu na Siberie komo monumento. E inisiativa ta bini di Fundashon Parke Nashonal ku ta manehá e Parke Lucha pa Libertat na Ref. “For di e ruinanan ainda por reskatá un parti chikitu di e muraya i asina konservá e parti históriko ku nos katibunan a bai laga atras komo herensia”, Lionel Janga di e fundashon ta bisa.

Ta trata aki di un di e murayanan di mas largu ku katibunan a yega di konstruí. Den su estado original e muraya di Siberie ta kuminsá na Tera Kòrá i ta kaba na Krakeel midiendo kasi tres kilometer di largura. E muraya aki a keda konstruí pa marka e frontera di Plantashi Siberie for di e otro plantashinan den bisindario.


Un reportahe di José Manuel Dias

Na aña 1997 a logra pone e muraya di Siberie riba e lista di monumento kaminda a pone 100 mil florin disponibel pa restourá 500 meter di muraya. Sinembargo despues di un aña mester a bah’é for di e lista pa motibu Konseho Insular di Kòrsou no a atendé ku e opheshonnan den e tempu stipulá. Un gran parti di e muraya ta riba tereno privá i tabatin algun doño di tereno ku a presentá opheshonnan.

Balor históriko
“Falta di konosementu históriko di nos mandatarionan ta e motibu prinsipal pa kual te ku awe no a logra deklará e muraya di Siberie komo monumento”, Jeanne Henriquez di Museo Kas di Pal’i Maishi ta bisa. Tantu Henriquez komo Janga ta boga pa e muraya di katibu di Siberie bira un punto di atrakshon turístiko kaminda e bishitante por sera konosí ku nos balornan históriko.

Último chèns
Entretantu e muraya a sigui dekaí i ta ruina di piedra so a sobra miéntras ku na hopi sitio e muraya a disparsé por kompletu. Den transkurso di añanan ku a pasa deskonosínan a kita hopi piedra bai kuné. Na opinion di Janga importante ta pa restourá e lokual a sobra. Esaki ta e último chèns pa reskatá e muraya promé ku e bai kompletamente pèrdí.

Shen mil florin
No ta konosí si e shen mil florin ku a pone disponibel na 1997 pa restourá e muraya di Siberie tei ainda. Tin sospecho fuerte ku e gobièrnunan di turno lo a usa e sènnan aki pa otro meta. Pa Janga di Fundashon Parke Nashonal sèn no mester ta un opstákulo pa e proyekto por bira un realidat. “Nos mester kuminsá ku loke tin i despues ta wak kon ta yega na mas fondo”, Janga ta bisa.

Restourashon di e muraya den su estado original ta eksigí di konosementu spesialisá. Segun e konosido eksperto Michael Newton no por usa sèmènt ni niun otro tipo di material pa pega e piedranan riba otro. Tampoko por usa otro tipo di piedra pa restourá e muraya.