Portrèt: Elisa Koek

WILLEMSTAD -“Semper mi ta kohe kurpa, semper mi ta wak i skucha tur kos rònt di mi.” Marco, manera e ta yama su mes, un luna pasá a hui di Venezuela. Ya ta pa di tres bia, último dies aña a mand’é bèk vários bia kaba.

Marco ta biba serka konosí di Venezuela i e ta kue djap serka ken ku mester di dje. “Aworakí mi ta konstruyendo un kamber di baño. Trabou simpel, pero mi ta gana algu.” Di un señora bisiña de bes en kuando e ta haña kuminda ora e yud’é limpia kas. E miedu pa nan mand’é bèk semper ta presente. “Espesialmente awor: ántes niun hende no tabata kibra kabes ku nos, pero awor si nan ta nos tras: nan ta buska nos i den un ora di tempu ata bo riba avion.”

“Pakiko tantu purá pa saka nan?”

E siman aki nuebe hende muhé venesolano a hala atenshon pasobra nan a tene un wèlga di hamber pa asina evitá nan deportashon. E duo di abogado Scheperboer-Parris ker a asistí nan, pero no a haña chèns. E damanan tabata den avion den 24 ora. “Mi ta haña esaki preokupante”, Ieteke Witteveen ta haña. E ta kai na pena di e hende muhénan, pero tambe di otro hende indokumentá. Pa e muhénan el a regla asistensia hurídiko ku a lo largu no a yuda.

Witteveen ta enfatisá ku gobièrnu mester tene kuidou. “Nos mester keda trata na un manera humano si. E abogadonan no a haña ni chèns pa papia ku nan. Pakiko nò? Pakiko tabatin tantu purá pa saka e damanan? Kòrsou mester pèrkurá tene su mes na artíkulo 3 di e Tratado Oropeo di Derecho Humano.”

“Nan si kisas ta kore e riesgo di tortura si manda nan bèk.”

Entretantu abogado Achim Henriquez tambe a bula ‘den. E ta enfatisá ku no por trata tur venesolano meskos. “Si, awor ta konsiderá nan komo refugiado ekonómiko, pero tin refugiado polítiko entre nan: pensa riba e spesialistanan ku no ke sirbi e rezjim mas, abogado, fiskal, hues òf hende di oposishon ku ta rebeldiá kontra e rezjim di Maduro. Nan si kisas ta kore e riesgo di tortura si manda nan bèk.”

Si esaki ta hasi un diferensha pa e nuebe damanan ku a tene wèlga di hamber Henriquez no sa. “Kisas nan si ta refugiado ekonómiko normal i e ora ei lei ta bisa ku mester manda nan bèk. No por hasi masha den a kaso ei.”

Maneho humano
Defensor di pueblo Keursly Concincion e siman aki a bisa ku Kòrsou mester mantené un maneho humano di asilo. Aktualmente e ta investigando si ta asina. Ora gobièrnu reakshoná riba e investigashon, lo hasi esaki públiko.

Manda bèk, si òf nò

Siman pasá UNHCR, e organisashon di refugiado di Nashonnan Uní, a saka un direktiva pa venesolano ku a hui. Den esaki ta pidi e paisnan den besindario pa no manda e venesolanonan bèk. Promé minister di Kòrsou Eugene Rhuggenaath a indiká ku promé e ta bai deliberá ku e Servisio di Imigrashon i Naturalisashon promé ku gobièrnu tuma un desishon.