Portrèt: Peter Eikelenboom

WILLEMSTAD – E bashamentu afó di awa shushi sin kòntròl den laman na e tereno di Shut ta para e aña aki mes. Minister di Tráfiko, Transportashon i Planifikashon Espasial, TTPE, Zita Jesus-Leito ta sigurá esaki.

P’esei mester kuminsá usa e stashon di prosesá shushi na Seru Fortuna riba término korto. E instalashon aki, ku a konstruí na 2016, ta konsistí di tanki bou di tera i un pòmp ku mester manda e awa pa e purifikashon di awa di riol na Klein Hofje.

E konstrukshon, nèt dilanti di e kuminsamentu di e kaminda pa Shut ta bon, asina Jesus-Leito ta bisa, “pero nos no por a determiná kiko tin den awa ku e trùknan ta bini kuné.”

Kombinashon di awa shushi i awa di riol
E trùknan ta yega na Shut ku un kombinashon di awa shushi doméstiko, awa di riol, líkido kímiko, zeta i vèt. Nan a kolektá esaki na diferente lokalidat. Na kas di biba, pero tambe na restorant i drycleaning. E intenshon ta pa e trùknan na e instalashon no bin basha awa shushi industrial.

Te poko tempu pasá no por a kontrolá esaki, awor tin aparato pa kontrolá. Si tin trùk ku tòg ta yega ku awa asina na Seru Fortuna, ta manda nan bek i nan mester basha e shushi otro kaminda. Pa zeta i vèt nan por bai un otro instalashon na e lago di asfalt, e minister ta bisa. E ta atmití ku no tin previshon adekuá pa deshasí di – i prosesá zeta i vèt.

Mester tuma personal pa e stashon di prosesamentu di shushi i lo bini direktiva pa e kompanianan ku ta entregá e awa.

United Nations for Office Project Services, UNOPS, a traha un rapòrt ku un evaluashon. Den esaki ta indiká kiko mas mester sosodé pa para e bashamentu na Shut.

GPS
Tambe mester evitá ku un situashon komparabel ku Shut lo surgi na un otro sitio na e isla. Minister ta kontemplá un proposishon pa duna e trùknan un sistema di GPS, pa asina por mira na un manera fásil unda nan ta.

E bashamentunan na Shut regularmente tabata un punto di diskushon. Na 2014 e minister di Salubridat, Medio Ambiente i Naturalesa, Ben Whiteman a duna òrdu pa sera e entrada di Shut pa trùk. Esaki a trese protesta di e shofùrnan i e minister a laga habri e kaminda atrobe.

Daño na medio ambiente
E bashamentunan ta kousa daño na medio ambiente. Awa di riol shushi ta transmití enfermedat ku ta afektá e koral, e ta menasá e kantidat di piska den sierto parti di laman i tambe e ta hasi e awa di landa na kosta sùit di mal kalidat.