Portrèt: MFK/Ramsay Soemanta

DEN HAAG – Un parti di Yunan di Kòrsou ta haña ku e kastigu di èks promé minister Gerrit Schotte ta muchu poko, pasobra ta ‘sinku aña so’ ta ten’é for di polítika. Segun e profesor hulandes Gerhard Hoogers (Derecho di Estado) e ta netamente ‘un kastigu inkreibelmente pisá’.

“Ta basta un kos grandi si sera un èks minister. Pero pa wes kita un polítiko su derechi riba re-elekshon, esei si ta eksepshonal”, Hoogers ta konta. “E último bia ku na Hulanda a saka hende for di e derechi di vota pasivo, tabata djis despues di Segundo Guera Mundial. Despues di esei nunka mas.”

Mal uso brutu di puesto
Segun korte Schotte a malusá su funshon di promé minister di Kòrsou ‘na un manera brutu’ i a kousa daño ‘serio’ na e konfiansa di e siudadano den polítika. Sint Maarten tambe konosé un polítiko ku pa motibu di froude di elekshon sinku aña no tin pèrmit pa partisipá na elekshonnan: èks parlamentario Silvio Matser.

“E derechi di vota òf ser elegí ta un derechi importante ku bo tin komo siudadano”, Hoogers ta bisa. “Mirando esaki for di nos demokrasia i derecho estatal, ta un sanshon inkreiblemente severo.”

Nunka mas Schotte lo no bira promé minister?
Schotte ta bisa ku e lo keda lider polítiko di MFK for di den prizòn. Aki sinku aña lo por eligié atrobe komo parlamentario. Segun lei e no por bira minister òf promé minister mas. Un formadó ku riska propon’é tòg, ta riska un kastigu di prizòn di kuater aña.

Èks promé minister Gerrit Schotte (2010-2012) – potrèt: MFK

Na Hulanda sí segun lei Schotte lo por bira promé minister T’asina si ku lo hasi investigashon di echo di e minister-kandidato, meskos ku na Kòrsou, pero na Hulanda na final e eskoho ta kai na e formadó. E investigashon ‘ta sirbi solamente komo sosten’, tin pará den e manual.

“Teorétikamente esaki ta posibel”, Hoogers ta enfatisá. “Nos no tin lei di screening ku ta wanta un hende ku un strafblat, pero den práktika na Hulanda tin hopi ménos toleransha pa korupshon.”

E úniko manera ku ku Schotte por bira minister den futuro na Kòrsou, ta si adaptá e lei di screening. Den e kaso aki mester di un mayoria di dos terser parti den parlamento. Ta su partido so ta simpatisadó.

Ta falta di parlamentario di Kòrsou
Un otro parlamentario ku ta pèrsiguí pa korupshon, ta partidario Jacinta Constancia. A konden’é pa estafa durante su kargo di minister (2010-2012) i e ta apelá.

Parlamentario i sospechoso Jacinta Constancia – potrèt MFK

Loke e kasonan penal di Schotte i Constancia ta mustra, segun Hoogers ta un problema mas grandi: ku polítika di Kòrsou no por tene su mes ‘limpi’. “Nan koleganan mester a pone preshon pa nan baha. Polítika di Kòrsou mester kulpa su mes.”

“Komo representante di pueblo bo tin un funshon di bon ehèmpel. Ta ferwagt ku bo tin integridat. Si sospechá bo di echo kastigabel, maske bo mes ta haña ku bo ta inosente, bo mester baha for di un funshon públiko.”

‘Sosten pa kombatimentu di korupshon na Sint Maarten’

Na Sint Maarten aktualmente ta pèrsiguí parlamentario pa krímen: Frans Richardson pa kumpramentu di voto i Theo Heyliger pa soborno di un otro parlamentario. Segun Hoogers e sentensia di Korte Supremo den e kaso di Schotte ta ‘un sosten enorme’ pa hustisia na Sint Maarten.

“Pa e konfiansa den Kòrsou komo estado di derecho tabata importante pa e wes di mas haltu, Korte Supremo, a konfirmá ku Ministerio Públiko lokal i wesnan tin rason.”

Gerhard Hoogers, katedrátiko di Lei di Estado i Lei Konstitushonal ta dosente na Universidat di Groningen. Su spesialidat: Statüt i e relashon estatal (kompliká) entre Hulanda i e islanan karibense.