Portrèt: Kim Hendriksen

WILLEMSTAD – Es ku pasa poko tempu na e kaminda konosí di basha shushi Shut, ta mira trùk ku tanki ta kore bai bini ketu bai ta basha awa shushi kímiko den laman. Miéntras ku na 2018 minister di Tráfiko, Transpòrt i Planifikashon Espasial (VVRP) Zita Jesus-Leito ainda a primintí ku lo bini un fin na e bashamentu afó sin kòntròl di e awa shushi aki.

Ya pa añanan largu ta basha awa shushi den laman na Kòrsou pasobra gobièrnu no ta trata e problemanan. Awa di riol shushi asta ta kore drenta laman na diferente lugá na kosta sùit, pega ku playa di turista. Na Shut ta trata di awa shushi kímiko pasobra e stashon di prosesá shushi na Seru Fortuna solamente por prosesá awa sin material kímiko.

“Nos no por tuma awa shushi kímiko. E proseso di limpiesa ta biológiko, ta mikrobio ta hasi e trabou. Den awa shushi kímiko e mikrobionan ta muri”, Ursel Cordilia, kolaboradó na VVRP ta bisa.

Segun e no tin niun otro posibilidat na e isla tampoko pa limpia awa shushi kímiko. Ainda gobièrnu ta buska un solushon p’esaki.

Na e isla ta solamente Klein Hofje por prosesá e awa shushi di Seru Fortuna si esaki no ta kontené material kímiko, zeta òf vèt. Pero Klein Hofje tampoko no ta funshoná optimalmente. E ta masha bieu. Na 1986 a pasa maneho di Shell pa gobièrnu. Esaki ainda a drecha Klein Hofje un poko, pero esaki ya ta 33 aña pasá. Awor e plaka ta bai pa remplasá e piesanan pa tene e instalashon operativo. Pero no ta invertí den modernisashon di Klein Hofje.

Solushon huntu ku Aqualectra
Segun minister di Asuntunan Ekonómiko Giselle McWilliam gobièrnu ta trahando ku e kompania di awa i energia Aqualectra pa solushoná e problema di awa shushi. Pasobra aña pasá UNOPS (ofisina di Nashonnan Uní pa sierto proyekto) tambe a bisa ku Kòrsou mester manehá su limpiesa di awa rigurosamente entre 2019 i 2045. Pero mester di plaka pa esaki anto gobièrnu ta bisa ku aktualmente esei no tin.

“Nos a ofresé pa tuma e infrastruktura pa limpiesa di awa ofer, pero nos no sa ainda den ki estado esaki ta, esei nos ta investigá aktualmente”, Darick Jonis, direktor di Aqualectra, ta splika. Segun e, e proseso di limpia awa ta igual na e proseso pa traha awa di bebe, loke Aqualectra tin hopi eksperensia kuné.

E plan segun Aqualectra ta pa konstruí un instalashon di awa di bebe na kosta nort. E ora ei ta importante si pa para e bashamentu di awa shushi na Shut, Jonis ta bisa. “Si e bashamentu sigui ei, bo ta krea un riesgo pa e awa di bebe.

Ken ta paga?
Pero na final atrobe ta keda e pregunta ken ta bai paga tur esaki. Aqualectra no sa ainda, direktor Jonis ta bisa, pasobra nan no ta asina leu den e proseso ainda. Pero segun e, en todo kaso esun ku mester sali for di e awa shushi mester paga e gastunan. “Nos lo investigá e posibilidatnan tambe pa laga supsidiá esaki, pasobra ku esaki nos ta solushoná un problema di medio ambiente pa gobièrnu.”