WILLEMSTAD – E temporada di orkan apénas a kuminsá òf Kòrsou ta preparando kaba pa e promé tempestat tropikal ku lo pasa riba e isla. Tin hopi moveshon riba kaya, ta bini un toke de keda i tin krítika riba gobièrnu ku lo a kuminsá muchu lat ku informashon.

Pasobra ta difísil ainda pa kalkulá e forsa di e tempestat, promé minister ta yama e habitantenan pa prepará pa e senario di mas malu i spera pa esun di mihó.


Verslag: Kim Hendriksen

Yegada di e tempestat ta trese memoria
Hopi hende ta kòrda 2010, ora e rabu di e orkan Tomas a pasa riba Kòrsou. Den un anochi a kai mas áwaseru ku normalmente ta kai den henter un aña. Un gran parti di e isla pa e motibu aki a sufri molèster di awa, den algun bario tabatin inundashon. Dos hende a pèrdè nan bida.

No solamente ta masha trempan den e temporada di orkan, pero tambe e kurso di e tempestat ta eksepshonal pa e islanan ABC. Normalmente e ta pasa Aruba, Kòrsou i Boneiru na banda nort.

Bonnie probablemente den atardi lo pasa nèt sùit di e isla. Ta teme pa hopi áwaseru, inundashon lokal i daño na kosta sùit, kaminda tin playa bunita.

Toke de keda
E espektativa ta antó ku djárason lo tin hopi moveshon riba kaya, ku kareda di hende na supermerkado i pòmp di gasolin. Na Kòrsou un toke de keda ta drenta na vigor; for di 4 or di atardi tin toke de keda. Eksepshon ta pa hende ku tin un trabou vital.

Atrobe ta ferwagt hopi hende riba kaya
Mayoria hende riba kaya ta indiká ku nan a prepará di un òf otro manera sí. I tin mas hende ku normal den supermerkado. Produkto di bleki ta skars.

“Mi a kumpra poko kos èkstra na bleki i mi a warda tur kos ku tabata lòs den mi kurá, un señora ta konta miéntras e ta kana bai su outo ku un garoshi di supermerkado yen yen.

No opstante ku e tempestat ta e kombersashon di dia, hopi hende ta keda sképtiko. “Ya pa añanan ta atvertí nos riba tempestat ku lo pasa riba e isla ma te aworakí esaki a resultá di ta djis un tiki kos”, un hende den supermerkado ta reakshoná.

Boneiru ta atendé habitantenan riba nan propio responsabilidat

Na Boneiru tur skol ta será en konekshon ku e yegada di e tormenta tropikal. No tin un toke de keda, manera Kòrsou. E munisipio ta duna pueblo informashon tokante e intensidat di bientu i e kantidat di yobida. I aparte di esei, e munisipio ta enfatisá ku ta ‘tur hende su propio responsabilidat’ pa ta bon prepará pa mal tempu.

‘‘Awor ku nos ta den e temporada di orkan, ta importante pa semper tin sufisiente kuminda i awa di bebe na kas. Prinsipalmente kuminda ku no ta daña fasil. Ta bon tambe pa tin bela i lenterna den kas tambe, pa si koriente bai. Rekargá bo telefòn tambe p’asina bo por drenta den komunikashon mas largu posibel. Palabrá delantá serka ken bo por bai, si akaso bo tin ku bandoná bo kas den kaso di emergensia. Keda paden ora tempu ta malo i ora tin orkan.”

Kompanianan na Kòrsou a sera trempan
Hopi kompania ta sigui e konseho di gobièrnu. Tur kaminda na e isla rònt di e empresanan ta limpia e tereno. Kos ku ta lòs por kousa peliger den e tempestat. Komersiante ta laga sa via social media ku djárason trempan den atardi nan ta será kaba.

Krítika riba gabinete Pisas
Tin krítika tambe riba gabinete. E aviso pa e tempestat tropikal mester a bini mas trempan asina por ehèmpel e lider di bario di Seru Fortuna ta haña. No te djaluna numa, dos dia delantá. Nèt e hendenan ku ta biba den pobresa mester di mas tempu pa prepará. Ta kosta tempu tambe pa organisá yudansa pa e hendenan aki.

‘Aruba ta bon prepará’

E promé minister di Aruba Evelyn Wever-Croes a imponé un skema strak pa Aruba. Tur pakusnan ku no ta esensial, mester será 12’or, meskos ku tur servisio di gobièrnu. Mas despues, 2’or, esei ta konta tambe pa e luganan esensial manera botika, supermarket i hardware stores. Pa 4’or di atardi, transporte públiko lo stop di kore i pa 6’or di atardi e shelternan lo ta habrí.

Aruba no a imponé un toke de keda, manera Kòrsou si a hasi. E ‘kodigo kòrá’, ta konta te ku djaweps mèrdia.

“Unda tin shèlter?”
Hopi habitante no sa unda e shèlternan (luga pa skonde i buska protekshon) di gobièrnu ta. Promé minister Pisas djamars a bisa den su konferensia di prensa, un dia promé ku e tempestat, ku lo bini mas informashon. Entretantu gobièrnu mardugá a divulgá e sitionan riba Facebook.

Dia di Bandera
Riba 2 di yüli normalmente Kòrsou ta selebrá Dia di Himno i Bandera; un dia ku hopi selebrashon grandi na Willemstad. Pa motibu di yegada di e tempestat no a konstruí e tribuna grandi. Promé minister Gilmar Pisas ta duda ku e festividatnan lo por sigui. Despues di e tempestat lo evaluá.