A kuminsá rekoudá fondo pa sania lèkmentu di zeta na Kòrsou

Portrèt: Archivo Ryan de Jongh

Ryan de Jongh, konosí pa su esfuersonan pa protehá medio ambiente na Kòrsou, a kuminsá un akshon pa rekoudá fondo pa limpia e área na Libu, Boka Samí. E ta alegá di a haña zeta den e suela, loke segun e, tin efektonan dañino pa naturalesa.

Despues di un inspekshon visual, ministerio di Salubridat, Medio-Ambiente i Naturalesa (‘GMN’) ta desmentí presensia di zeta, pero De Jongh ta keda para riba su opservashon.

Deskubrimentu di polushon ku zeta
Segun De Jongh, su fundashon a kuminsá restorá e área mas ku un aña i nuebe luna pasá. “Ora nos a kuminsá ku e investigashon mas o ménos tres aña pasá, nos a mira algu ku tabata parse zeta, pero e tempu ei mi no a dediká mashá atenshon na esei,” De Jongh ta konta.

Portrèt: Archivo Ryan de Jongh

Ta te ora ku tabata koba pa mihó sirkulashon di awa i pa planta mata, e embergadura di e polushon a sali na kla. “Tin palu ta muri i nos a kue muestra ku ta konfirmá ku tin polushon.” De Jongh ke atendé e problema sin konflikto polítiko. “Na lugá di pleita, nos por uni komo Kòrsou i limpia e área aki, ku ta protehá for di 2010.”

Método di sanashon ku mikro-organismo
Pa e saniamentu, De Jongh ta traha ku Sandovar Lourens kende ta usa mikro-organismo efektivo (ME) pa rekuperashon di áreanan polushoná. Lourens tin diesdos aña ta apliká e método akí na Kòrsou, i ta enfatisá ku ta trata di un téknika probá i usá rònt mundu.

“Nos ta usa bala yená ku mikro-organismo ku ta drecha e suela dor di kibra supstansianan dañino i rekuperá e ekosistema,” e ta splika. E método tabata eksitoso anteriormente na otro proyektonan riba e isla, manera na Jan Kok. “Denter di tres siman e oló stinki a bai i e awa a bira kla,” segun Lourens.

Reakshon di GMN
Ministerio di GMN a efektuá un inspekshon visual riba 14 di yanüari último, i ta bisa den un komunikado di prensa ku no a enkontrá zeta den e suela. “E koló skur di e tera ta un fenómeno natural den saliñanan, i e aroma fuerte ta bini di ásido sulfhídriko (H2S), for di un proseso natural ku ta forma un ekosistema pa flamingo i otro paranan di kosta,” según GMN.

Tòg GMN a saka muestra di e suela pa mas investigashon, di kua lo presentá e resultadonan mas después. E ministerio ta enfatisá ku aktividatnan den áreanan di naturalesa protehá ta rekerí konsulta ku e instansianan apropiá.

Transparensia i yamada pa akshon
De Jongh ta rekonosé ku a kuminsá e akshon pa rekoudá fondo poko lihé, pero e ta garantisá transparensia. “Tur hende por kontrolá nos trabou i partisipá. Nos ta pone update den medionan sosial i ta mantené e poblashon informá”, e ta indiká.

Mester di 60.000 dòler pa e saniamentu, i boluntarionan ta bon biní pa yuda traha e balanan ku mikro organismo. “Nos ke hasi esaki huntu, pa un Kòrsou mas limpi i salú,” De Jongh ta afirmá.