MBO Boneiru ta e promé instituto edukashonal riba e islanan ku ta lansa e programa Desaroyá pa Bida Largu (Leven Lang Ontwikkelen, LLO). Esaki ta nifiká ku, banda di enseñansa di tempu kompleto (Beroeps Opleidende Leerweg, BOL) i enseñansa pa traha i siña pareu (Beroeps Begeleidende Leerweg, BBL) e instituto ta bai ofresé módulonan di estudio kòrtiku, ku ta hiba na sertifikashon ofisial meskos ku e otro aserkamentunan. Ku esaki MBO Boneiru ta hiba delantera den e ampliashon di opshonnan di estudio ku ta tumando lugá riba e otro islanan tambe, den Reino. E introdukshon di LLO ta un paso importante den direkshon di enseñansa pa adulto fleksibel i dirigí riba práktika, i ta aportá mas personal kualifiká na e ámbito laboral.
Riba petishon di e ministerionan hulandes di Enseñansa i di Salubridat Públiko, i despues di investigashon ámplio, MBO Boneiru a introdusí e programa Desaroyá pa Bida Largu, ofisialmente konosí komo e di tres ruta edukativo. E ruta edukativo akí tin un tempu kaba ta eksistí na Hulanda, i ta intentá pa hende ku ta traha kaba, pero ku ke rekapasitá òf profundisá den nan ramo. E ruta akí ta kuminsá den e sektornan di kuido i bienestar, pero ku tempu otro sektornan tambe lo bini na remarke, manera téknika. Lianne Alards di MBO Boneiru a bai traha komo konsehero pa e programa di LLO pa e islanan BES.
Lider di proyekto Martijn van der Linden, kende ta traha pa e ministerio di Enseñansa i pa e instituto pa enseñansa na nivel di MBO Summa, na Eindhoven, ta enkargá ku e introdukshon riba Kòrsou, Aruba i Sint Maarten. “Hisando e kompetensianan riba e islanan, nos ta kontribuí na nan habilidat pa yuda nan mes. Trahadó ta haña mas oportunidat pa desaroyá su mes, i LLO ta presentá e dunadó di trabou ku e posibilidat pa profeshonalisá su empresa mas aleu.”
Falta di personal
“E falta di personal prepará ta grandi na Boneiru,” Alards ta konta. For di investigashon di e ofisina di ekspertisio karibense ROA a sali na kla ku mas ku mitar di e poblashon laboral na Boneiru no tin diploma na e nivel mínimo pa por ta eksitoso riba merkado laboral: diploma di Havo, VWO òf MBO-2. Sifranan komparabel ta konta pa e otro islanan den Reino. “Tin biaha e dunadónan di trabou ta konformá nan mes ku hende ku ta motivá, pero finalmente nan ta haña nan ku e inspekshon den nan sektor sí, ku hopi biaha ta eksiguí prueba di sierto habilidat i kompetensia. LLO ta brinda trahadó motivá e oportunidat pa optené e kualifikashonnan korekto banda di nan trabou.”
Konsehero Lianne Alards (na man robes) i e lider di proyekto Martijn van der Linden (meimei), ku direktor di MBO Liset Wolff. Potrèt MBO Boneiru
Merkado laboral ta kambia
“Ademas nos tin di aber ku un merkado laboral ku ta keda kambia masha lihé mes,” Van der Linden ta añadí. “Pensa riba kresementu di poblashon, oumento di turismo, kambio den profeshonnan a kousa di digitalisashon i e transishon energétiko.” E kambionan akí, riba tereno di trabou, ta pidi pa rekapasitashon di e profeshonalnan. “E dunadónan di trabou tambe ta mira esei,” segun Van der Linden. “Nan ta buska manera pa mantené nan empleadonan al dia. Hopi biaha nan ta buska formashon pafó di e isla, mientras ku tin bastante ekspertisio disponibel riba e islanan. Ta lástima ku e dunadónan di trabou ta bai kumpra rekapasitashon otro kaminda, ku e konsekuensia ku e sèn ta bandoná e isla.”
Pa e motibu akí, Alards i Van der Linden a investigá kon e skolnan riba e islanan por posishoná nan mes pa ofresé enseñansa di LLO. Den esaki Alards i Van der Linden ta di opinion ku ta bon, si uni forsa den Reino. Ta hasiendo esei aktivamente tambe awor akí, tantu entre e islanan, komo ku Hulanda europeo. Asina por krea oportunidat, pa kua tin biaha e islanan ta muchu chikitu individualmente, i por salbaguardiá e durabilidat di e programa. Den esaki ta tene kuenta ku diferensianan den idioma i konteksto.
MBO Boneiru, pa enseñansa duradero. Potrèt Deborah Bremmer
Módulo kòrtiku i aksesibel
Loke ta hasi e programa di LLO úniko, ta ku e ta di akseso fásil. Hopi biaha e trayektonan regular di BOL i BBL ta pone eksigensianan mas haltu pa atmishon, poniendo ku no ta tur hende por bini na remarke. Hustamente LLO ta duna oportunidat na hende ku ta laborá kaba, pero ku no tin un diploma ainda, òf ku ta prosedente di Latinoamérika i tin difikultat pa laga rekonosé nan diplomanan.
Serka LLO ta trata di trayektonan di formashon kòrtiku, di sinku te ku binti siman, kaminda según un konsepto úniko di enseñansa, e partisipante ta haña lès un parti di dia pa siman, banda di su trabou. “Sigui un estudio kompleto ta muchu pisá, hopi biaha. Tin biaha e hendenan a purba esei kaba, pero nan a kai afó. Módulonan kòrtiku, dirigí riba práktika, ta e solushon pa esei,” Van der Linden ta splika. Ta enfoká riba kontenido profeshonal spesífiko, ku ta aplikabel mesora den e área di trabou, sin materianan manera hulandes i aritmétika, ku ta forma opstákulo grandi, hopi biaha. E material di lès di e módulonan kòrtiku ta bini di estudionan di MBO eksistente, na nivelnan 2 i 3. Despues di finalisá, e partisipantenan ta haña un sertifikado rekonosé. “Si despues un hende ke sigui e estudio kompleto, e sertifikado optené por duna eksonerashon,” Alards ta konta.
E hendenan por mèldu nan mes individualmente, pero mas lógiko lo ta si un dunadó di trabou inskribí un grupo di empleado. E partisipantenan no mester di formashon previo, pero semper tin un intake sí, pa wak si e motivashon tei, i si e programa ta pas bon, i tambe si e kandidato ta dominá sufisiente hulandes òf papiamentu (dependiendo di e módulo) pa por partisipá ku éksito.
E lansamentu di Desaroyá pa Bida Largu (LLO) na Boneiru. Potrèt MBO Boneiru
Sous lokal
Maske e konsepto i un parti di e material di lès di Desaroyá pa Bida Largu ta prosedente di Hulanda europeo, a adaptá esei eksplísitamente na e konteksto lokal. Ta duna e módulonan lokalmente, ku dosentenan ku ta papia tantu hulandes komo papiamentu. Ta esaki ta hasi siguimentu di un módulo di LLO, mas atraktivo ku studia online via un proveedó eksterno.
“Pa hende ku tin hopi tempu sin tuma lès, enseñansa online ta un reto kaba, i pa kolmo esei falta un sous lokal. Bo no por tradusí material pa lès, ku ta di Hulanda, unu-riba-unu pa e konteksto lokal,” segun Alards.
Van der Linden tin un bunita ehèmpel di esei: “Ora e módulo Kuido Básiko ta trata trahamentu di forma higiéniko, tin pará ku bo uñanan mester ta kòrtiku. Wèl, si bo a mira e uñanan di e damanan aki, bo sa ku esei ta un diskushon interesante,” e ta bisa hariendo. Un otro ehèmpel: “Na Hulanda nan tin di aber ku e lei AVG riba privasidat. Nos no konosé e terminonan ei aki, pero dimes privasidat ta hopi importante riba e islanan.”
Plannan pa futuro
“Nos a pone un base sólido. Awor ta kuestion di sigui skucha di e ámbito laboral i sigui ahustá loke nos ta ofresé na esei. Nos ta tende zonidonan kaba pa apliká esaki den e sektor tékniko tambe,” Alards ta konta entusiasmá. “En realidat esaki ta djis e kuminsamentu, esei ta e dushi!”