Portrèt: Ronald A. Muyden

KRALENDIJK – Empresario di hóreka Jairo Mendoza ta yama e motibu pa e presidente venesolano Nicolas Maduro Moros – pa sera tur tráfiko aéreo i marítimo pa Boneiru unilateralmente pa 72 ora – koí loko. Presidente Maduro ta bisa ku e kontrabandistanan di e islanan entre otro ta pasa kuminda di Venezuela pa eksterior.

Mendoza: “For di Boneiru ta nèt pá Venezuela tin produkto ta bai manera tayer, bateria di outo, remedi, paña di mucha, lechi, suku. E produktonan mas importante ku Venezuela ta laga bini Kòrsou ta bèrdura i fruta. Anto yerba seku pa buriku i kabritu.”

Un reportahe di Ronald Muyden

Mendoza i su famia na 1998 a hui for di Venezuela bai Boneiru. Segun Mendoza for di e tempu ei kaba el a mira kon e diktadura tabata yegando e pais bisiña latino-merikano.

Jair Mendoza na 1998 a hui for di Venezuela pa Boneiru. Potrèt: Ronald A. Muyden

Gastu
Si e embargo dura mas ku tres dia Mendoza lo hañ’é ku gastu mas haltu pa su restorant. Esaki ta pasobra e bèrduranan i frutanan ku alternativamente mester bestèl for di Estádos Unídos òf Hulanda, lo kosta mas tantu pa friamentu, tempu i transpòrt (di container). Un biahe asina por dura dos te tres siman.

Unabes e karga yega Boneiru mester keda fri’é. Esaki ta kosta koriente èkstra ku entrante promé di yanüari a subi ku 24 porshento. Fruta òf bèrdura di Venezuela por yega Boneiru ku barku den algun dia sin tin nodi di fria nan. I asina nan por keda pafó di frishidèr tres te kuater dia.

Pedro Pablo Barrio lo a bula bai Venezuela e wikènt aki pa bishita su famia. Potrèt Ronald A. Muyden

‘Limitashon di libertat’
Pedro Pablo Barrio ta wak un waf bashi na Boneiru, kaminda mayoria bia ta barku di Venezuela ta mara. Esakinan ta yega sigur dos bia pa siman for di e pais bisiña. Pa motibu di e medida djasabra Barrio asta no por a usa su teket pa e siudat venesolano Cumaná.

E venesolano Barrio tin 36 aña ta biba na Boneiru. E no tin ni un bon palabra tokante e ‘limitashon di libertat’ ku Maduro a imponé. “Esaki a pone ku mi no por a biaha e wikènt aki pa bai mi famianan na Venezuela. Algu ku mi ta hasi tur aña den e temporada aki pa hiba “poko prosperidat” pa nan.

‘E medida di Maduro ta crazy’

Remedi
Irma Colorado ta manehá un lounge café i ta yama e medida di Maduro ‘crazy’. Colorado ta teme ku su famianan na Venezuela lo bira víktima di e embargo di tres dia. E empresario tin miedu ku e seramentu por bai dura mas ku tres dia. E ta puntra su mes kon por ehèmpel e por manda remedi, ku ta skars na Venezuela, pa su mama ku ta pashènt di astma.

Irma Colorado ta sirbi arepa. Potrèt: Ronald A. Muyden

Un bia pa luna banda di plaka e ta manda desodorante, shampo i habon Venezuela. Pa loke ta su snèk e ta konta ku “ya kaba mi lugá tin falta di mango i anasa pa traha smoothie. Promenton i siboyo pa yena arepa ta serka di kaba. Ku dianan di fiesta ya kaba e barkunan a keda di sin bini Boneiru un siman. Ku e 72 ora aserka bo ta sinti esaki mésora.”