Portrèt: John Samson

DEN HAAG – Defensor di Pueblo Nashonal na 2019 lo bai hasi hopi mas investigashon di e funshonamentu di gobièrnu na Boneiru, Saba i Sint Eustatius. Entre otro di polis, servisio di imigrashon i pobresa.

E investigashon di pobresa na e islanan ta remarkabel, pasobra ya tin diferente rapòrt di entre otro Unicef, Regioned i Nibud. No opstante tur e rapòrtnan aki gabinete no ta logra pa stipulá e asina yamá mínimo sosial pa Boneiru, Saba i Sint Eustatius.

Segun defensor di pueblo Reinier van Zutphen su investigashon lo trese ‘solushonnan’ pa Den Haag, pa por ‘saka famia i yu for di pobresa’. Solushon práktiko segun Van Zutphen tin mas prioridat ku stipulá un suma ku un hende mester minimalmente pa biba di dje.

“Mi ke sa si tin previshon na e islanan manera nos konosé na Hulanda i si ta yuda hende sali for di nan debenan”, Van Zutphen ta bisa. Tambe lo mira serka Servisio di Impuesto si ta tene sufisiente kuenta ku hende ku debe.

Fókùs riba polis
Lo investigá otro instansia di gobièrnu tambe. Asina lo bini un investigashon tambe di polis na Boneiru, Saba i Sint Eustatius. Van Zutphen ke sa si polis ‘ta basta sensitivo’ pa keho di siudadano. “Tin un kantidat di problema na e islanan manera violensia den kas, ku mester trata.”

Tokante Imigrashon i Naturalisashon (IND) lo sali un rapòrt di investigashon na kuminsamentu di 2019.

‘Tin be mi ta sinti mi un boneriano’
Si ta trata di trato di keho, Van Zutphen tin hopi speransa tokante e aktitut di e ámtenar lokal. “Espesialmente na e entidatnan públiko mi tabata haña ku por a kambia algu na e servisio, e amabilidat kontra e siudadano i e rapides. Tin bia mi mes ta sinti mi boneriano, pasobra mi tampoko no ta haña kontesta. Pero poko poko mi ta mira ku esaki ta kambia.”

Awor ta falta ‘e hefenan’ (e miembronan di konseho insular, e mandatarionan i e ámtenarnan haltu), Van Zutphen ta haña. P’esei otro aña Van Zutphen lo tene un training spesial sperando ku ‘esnan ku ta na mando’ lo bai pèrkurá pa trata keho mihó.

Mas plaka pa keho i investigashon
Kontrali na e gabinete anterior na Hulanda, Defensor di Pueblo i Defensor di Mucha di e gabinete Rutte III aktual a haña mas plaka pa e ‘munisipionan’ karibense. Asina por tene mas konsulta i hasi mas investigashon di keho ku habitante tin tokante e funshonamentu di instanshanan di gobièrnu.

Bou di e gabinete anterior ku minister Ronald Plasterk (Asuntunan Interior i Relashonnan den Reino) e plaka èkstra ei no a bini. “E ora ei mi a bisa: realmente mi mester di mas plaka pa por hasi mi trabou na e islanan drechi. E tempu ei mi no a hañ’é.”