Ta un mainta yen di rekonosementu riba e website di Archivo Nashonal Kòrsou. Stèm di mucha kantando ta zona: kantika kurasoleño pa mucha, un tempu kantá riba plenchinan di skol, den salanan di kas i riba dianan di fiesta. Hopi biaha ta kantikanan ku a pasa di generashon pa generashon durante hopi tempu.
“E kantikanan akí ta mustra ki norma i balor tabata importante den sierto tempu,” prof. dr. Rose Mary Allen ta splika. E ta un antropólogo kultural, vinkulá ku Universidat di Kòrsou, ku a hasi e investigashon di kantika pa mucha den kolaborashon ku e Archivo Nashonal. “Kiko e hendenan a haña ta bon i nesesario pa pasa pa nan yunan? I, en realidat: kon e komunidat tabata anda ku mucha?”
Kantika komo bentana pa pasado
Henter su karera Allen ta aktivo ku historia oral. Durante un proyekto tokante patrimonio el a haña e oportunidat pa investigá kantika pa mucha tambe. “A sobra algu di e presupuesto, i mesora m’a pensa: e tópiko akí meresé atenshon. Kasi no a hasi investigashon di esaki na Kòrsou, mientras ku hustamente e ta konta asina tantu di nos kultura.”
E kantikanan kompilá ta hopi diverso. Tin ku dosente a traha, otro ta mayornan a traha òf te asta tin ku mucha mes a traha. “Bo ta mira temanan manera konekshon ku naturalesa, e importansia di bai skol, pero tambe ku muchanan tabata un tipo di seguro sosial pa nan mayornan. Si bo a ‘hasi bo bèst’ na skol, lo bo por a kontribuí despues na e famia. E idea ei ta resoná den e tekstonan.”
Na e lansamentu di e website pa Kantika pa mucha riba 27 di novèmber 2022, e dos studiantenan di e tempu ei, Radhaymis Mendoza Guzmán i Nethiën Eusenia a laga tende algun di e kantikanan pa mucha na papiamentu.
Riba e potrèt: Radhaymis Mendoza Guzmán, Nethiën Eusenia (ambos graduá, entretantu), Max Scrwinanek (direktor di Archivo Nashonal) i Rose Mary Allen. Potrèt: Archivo Rose Mary Allen
Kuenta di temp’i katibu
No ta tur kantika pa mucha ta inosente. Tin ta referí na periodonan doloroso den historia. “Tin kantika ta bai bèk te sklabitut,” Allen ta indiká. “Tabata usa eseinan den situashonnan kaminda tabata vigilá e hendenan sklabisá. Esei ta mustra ku kantika pa mucha no ta prèt so, pero ku nan ta karga markanan di e situashonnan sosial i polítiko den kua nan a nase.”
Di kor di skol pa televishon
E kolekshon ta mustra tambe kon e kantikanan pa mucha a desaroyá. Miéntras ku inisialmente ta di forma oral tabata pasa nan prinsipalmente, despues a bini buki, operèt di skol i programanan di radio i televishon. “Kornan di mucha tabata hopi importante,” segun Allen. “Hopi kantante konosí a kuminsá den un kor asina, un dia.” Kompositornan tambe a aportá nan granito. Asina Rudolf (‘Dòdò’) Palm i Jacobo (‘Coco’) Palm a skirbi kantika pa mucha, ku ta disponibel riba e website. “Esei ta mustra ku ketu bai tin moveshon den e patrimonio ei.”
Nostalgia i archivo bibu
No ta lesa so por lesa e kantikanan su teksto riba e website di Archivo Nashonal Kòrsou: por skuchanan tambe. Esei ta trese nostalgia pa hopi hende. “Mi a mira kon kantamentu huntu di e kantikanan akí, a toka grandinan ku demensia,” Allen ta konta. “Esei ta subi nan balor ainda mas.”
Segun e, e archivo digital no ta un proyekto konkluí, sino un totalidat bibu. “Semper lo por añadí algu nobo. E intenshon ta, pa esaki sigui krese, ya futuro generashonnan lo por tin akseso na e herensia musikal akí.”
Skucha e kantikanan bo mes via e website di Archivo Nashonal Kòrsou: https://www.nationaalarchief.cw/pap/kantikanan-pa-mucha https://www.nationaalarchief.cw/curacaose-kinderliederen