Portrèt: Ronald A. Muyden

LAGUN – E landfill na Lagun, e úniko di Boneiru, lo ta yen aki tres aña. Aktualmente e kaminda di tira sushi aki ya tin un altura di 22 meter riba nivel di laman. E por bai te 25 meter, despues no tin posibilidat mas pa ekspand’é bai laira òf den hanchura. Ainda no a haña un otro sitio riba e isla.

Claris Trinidad di Selibon ta konta di e problema di sushi

Ku diseño di un ‘Plasa Medio Ambiente’ na Kaya Industria, e kompania di sushi Selibon ta traha na e konsientisashon di medio ambiente na Boneiru. Ei hende por tira nan sushi afó separá. Den un aña e kantidat di bishitante a subi di 7.000 pa 14.000 i piku. Na 2016 apénas e kantidat a oumentá bai 16.000. P’esei awor tin stashon di sushi den mas bario manera Hato, Amboina i Rincon.

Si separá e sushi e landfill lo yena den seis en bes di den tres aña

“Trùk di sushi ta buska sushi di kas. Ta basha e sushi aki na e landfill. E sushi ku kolektá separá, ta yega e landfill separá”, Claris Trinidad, kordinadó di customer relations di Selibon ta bisa. Ku esaki Trinidad ke pone un fin na e rumornan ku sushi separá i no separá na landfill ta basha nan tur huntu atrobe.
“Nos ta trahando pa separá sushi mas tantu posibel. Pa medio di esaki nos ta konsientisá hende ku mester tene glas, karton i bleki separá. Asina nos por redusí e sushi ku ta bai landfill.” Ku separashon di sushi Selibon ta spera ku e landfill lo yena te aki seis aña en bes di tres aña.

Karton ta bai Asia
Selibon no tin e kapasidat ainda pa prosesá tur e sushi separá na e plenchinan di medio ambiente òf pa resiklá. E ta keda na e plenchi di medio ambiente na Lagun te ora ta asina leu.

Ku e prosesamentu di sushi biomédiko i kadaver chikí si a yega asina leu kaba. Esaki ta konta tambe pa primimentu di karton. Pa kuartal ta bende mas o ménos 50 tonelada di karton den dos kònteiner ku un kompania ku ta eksportá esaki pa Asia. Pero esaki ta kosta plaka: Selibon ta paga un promedio di 800 dòler pa kònteiner i e preis di e karton no ta kubri e gastunan. Tòg ainda e ta haña ku ta bale la pena.

Sushi di plèstik a bira tripel
Selibon ta buska un empresa lokal ku por prosesá glas. “Si prosesá e glas na Boneiru traha santu kuné, por us’é entre otro pa konstrukshon di nos kamindanan.”

Sushi di plèstik a bira kasi tripel kompará ku 2015. Esaki ta pasobra laman tambe ta laba trese plèstik kantu na Boneiru. Selibon lo a kumpra un mashin di prosesá plèstik. Pero segun Trinidat a para e plan aki pa tanten. E ta warda e resultado di un rapòrt di TNO di Hulanda.