Portrèt: Mark Vermeij

WILLEMSTAD – E lima Sargassum, e pesadia di organisashonnan di naturalesa manera Stichting Uniek Curaçao (Fundashon Kòrsou Úniko) i Sea Turtle Conservation Curaçao a bini pa keda. Esei ta e konklushon di Mark Vermeij, direktor sientífiko di e fundashon Caribbean Research & Management of Biodiversity (Carmabi).

E último simannan hopi tonelada di e lima aki a laba drenta e bahianan na kosta nort di Kòrsou. Ard Vreugdenhill di ‘ Sea Turtle Conservation Curaçao’ ku ta hopi envolví den e trabou di limpia e lima, ta konstatá ku e bia aki tabatin mas lima ku nunka

Mashin di koba
Pa kolektá e lima na Boneiru asta a usa loder. Serunan haltu di lima na Kòrsou ta warda e trùknan ku mester hisa nan bai kuné. E awa di laman no ta transparente mas sino ta maron di e sobránan di mata.

Turtuga por stek den e lima. Potrèt: Carla Daniel

Sargassum ta forma un problema grandi. Tur loke ta biba ta stek bou di dje, tambe e kuminda di e turtuganan, yerba di laman. E miedu grandi ta pa e bestianan mes keda pegá bou di e lima i ku nan ta stek pasobra nan no por pasa nan kabes dor di e kapa diki di lima.

Ainda Sea Turtle Conservation Curaçao no a haña turtuga morto. Den otro parti di laman karibe si, ei e protektornan di naturalesa a haña restonan di diferente turtuga.

Boluntario apénas por kaba di limpia e serunan di lima. Potrèt: Roelie van Beek

Holó stinki
Kantidat grandi di sargassum ta kuminsá putri i ta kousa molèster di holó stinki. Vermeij ta kompará e holó stinki ku e holó komo si fuera bo dùmp dies mil kilo di tomati putrí den bo kurá patras.

Sea Turtle Conservation Curaçao ta duna kambio di klima falta di e problema ku ta kresiendo. Vermeij no ta asina di akuerdo, pero ta kla p’e si ku e awa ku ta keintando ta kambia e fluho di awa di laman. “Kisas ta p’esei e lima di sargassum mas i mas ta drif bini den direkshon di Kòrsou.

Lima di sargassum ta un problema den área karibense

E lima ta haña su nòmber di laman di Sargassum, un lugá den oséano atlántiko ost di Merka. Ei e ta keda pegá den un wowo di awa. Pero nutrishon ku ta laba bini afó di riunan na Merka latino i kresementu di alga a kousa un di dos lugá ku e lima. Ta esun aki ta kousa e problemanan na bahianan di Kòrsou, manera na Asension.

Pasobra na e lugá nobo no tin un wowo di awa pa dominá e lima, bientu ku koriente di awa ta bai kuné. Partinan grandi ta lòs i drif drenta área karibense. Asina por sosodé ku un kantidat grandi di e lima ta drif den direkshon di Kòrsou.

Vermeij lo a preferá di para e lima promé ku e drenta e bahianan. “Pero ta difísil pa bai ku boto bai kohe e lima na nortkant, ta muchu peligroso”, e ta bisa. Entretantu ta trata di tene e lima pafó di e bahianan ku un tipo di dam ku ta drif, pero e resultado ta varia. “Ainda mester haña hopi mas eksperensha ku e téknika aki.”

‘Siña biba kuné’

Nos mester siña biba ku lima Sargassum, asina Vermeij ta pensa. Bo mester desaroyá un strategia, kompar’é ku tenementu limpi di kant’i kaminda. Ta posibel pa hèndel e lima. Loder por kob’é fasil i trùk tambe por his’é bai kuné un be.”