Portrèt: Pixabay

WILLEMSTAD – E situashon ekonómiko i polítiko na Venezuela ta pone ku mas i mas venesolano ta hui for di nan patria. Tin di nan ta purba krusa bini Kòrsou, ku ta keda 70 kilometer mas leu, ku boto. Segun antropólogo Ieteke ‘Inchi’ Witteveen e maneho di asilo aktual ta stimulá ku ta abusá di e grupo vulnerabel aki.

“Mi ta kaba di tende di un hende muhé. El a bini Kòrsou pasobra su ruman muhé tin kanser di pechu, e ta spera di haña remedi aki pa su ruman. Bou di yoramentu e ta konta su relato. El a kai den e mundu di “mucha muhé di trago”, Witteveen ta konta. Mucha muhé di trago ta hende muhé ku fòrsa mester trahá komo kompaño òf prostituta.

E maneho di asilo ta vago
Witteveen ta empeñá pa trese e problemátika di venesolano na e isla sin papel di estadia bou di atenshon. “Esaki no ta un relato riba su mes, tin hopi di e tipo di relatonan aki ku ta konosí”, Witteveen ta konta. “E falta di maneho rònt di e pidimentu di asilo ta mantené e problemátika aki i esaki ta stimulá eksplotashon.

E liña ku ta separá esnan indokumentá, esta ilegal, i e víktima di trafikashon di hende, ta masha fini mes, pasobra no ta kada mucha muhé di trago ta un víktima di trafikashon di hende. Pero kon bo ta determiná ken ta víktima i ki ora ta konsiderá bo komo ilegal?

Kordinadó di trafikashon di hende i kontrabanda di hende na Korsou Norman Marchena ta splika. Si detené hende ilegal mayoria bia ta pone nan den un sentro di detenshon. Ta registrá kon un hende a yega aki i bou di ki sirkunstanshanan nan tabata keda aki. Asina ta establesé si por konsiderá un hende víktima di trafikashon di hende.

E problema ta si ku hopi bia e mucha muhénan no ta konsiente ku nan ta víktima di trafikashon di hende, òf nan ta deklará ku nan ta hasi e trabou di nan propio boluntat. “Hopi bia e mucha muhénan tin miedu, ta menasá nan famia, òf nan no ta mira un otro manera pasobra nan mester sostené nan famia finansieramente. Pero e deklarashon aki ta disidí si kon ta sigui ku e trayekto ku nan a kai aden”, segun Marchena.

Deportashon òf protekshon
Hende ilegal kasi mésora ta deportá nan pa nan pais. Hende muhé ku ta konsiderá víktima di trafikashon di hende i ku ta dispuesto pa koperá na un proseso kontra e malechornan, ta haña protekshon na Kòrsou. Marchena: “Ta establesé si e hende muhé mester di ayudo médiko òf síkiko i ta ofresé e hende muhé e promé nesesidatnan; kama, awa i pan. Di e manera aki ta pèrkurá p’e por dil ku un proseso asina físikamente i síkikamente.”

No ta konosí di kuantu hende muhé ta trata. “E promé pasonan ku Kòrsou mester tuma awor ta registrashon di tur hende indokumentá riba e isla, pa asina bira kla di kuantu hende ta trata porfin”, segun Witteveen.