Portrèt: Sharina Henriquez

ORANJESTAD – Gobierno Arubano ta bisa cu nan tin un lista di 25 compania cu tin interes den e refineria despues cu Citgo a bay. Pero e estado deplorabel, e mercado di zeta y tambe e posicion di Aruba, ta haci e chens cu e lo habri atrobe masha chikito, expertonan ta bisa.

“Bo por spera si cu un hende lo inverti biyones, y mi fantasia tambe ta basta bon desaroya, pero mi no ta risca di bay asina leu”, segun economista Reint Schutter.

Ken ta riba e lista di interesado ta un secreto. Prome minister Evelyn Wever-Croes solamente ta bisa cu e mester wak di nobo si tur e companianan ey berdaderamente ta interesa ainda. “Ta un lista cu a surgi den curso di aña. Mester screen nan tambe ainda.

E ta confirma si cu si acaso tin un inversionista serio entre nan, ainda por dura hopi aña prome cu Aruba por bisa cu siguransa: refineria ta bay habri atrobe.

Expertonan manera e economista Schutter ta considera e chens ey masha chikito, sigur si no tin compania grandi riba e lista di interesado. “25 ta parce mi hopi. Tin interesado grandi manera Exxon òf Shell?”

ex director Alvin Koolman – potrèt Sharina Henriquez

Alvin Koolman, director anterior di Refineria di Aruba (RdA) – e compania di gobierno cu ta doño di e refineria – tambe ta mira tiki chens riba exito. Aña pasa el a haya retiro bou di presion di gobierno. E influencia di politico tambe ta un problema cu Koolman ta mira como un problema cu ta sigui bini bek.

‘Bo ta landa cu tribon y bo mester wak pa nan no morde bo’ – ex director Alvin Koolman tocante presion politico

“Ademas esaki ta di tur tempo. Tempo mi tabata traha na RdK na Corsou (doño di e refineria aya), esaki a sosode tambe. Bo ta landa cu tribon y bo mester wak pa nan no morde bo. No ta trata di critica, esey mi por wanta. Pero mira, mi tin algun aña caba ta trata di convence nan (gobierno Arubano, red.) cu nos no tin un refineria sino un upgrader. Ainda nan ta pretende cu ta un refineria.”

Esaki kiermen cu loke e refineria Arubano por haci ta masha limita. Esey tambe ta un obstaculo pa reapertura. Pasobra e mercado net ta pidi producto di zeta cu e ‘upgrader’ Arubano no por entrega. Ni maske drecha esaki pa hopi cen.

Riesgo pa Aruba
Con importante ta pa a base di e conocemento y no asina tanto a base di goodwill politico dicidi tocante di e refineria, ta sali tambe for di e deal cu a cera cu Citgo cu awor ta den bay. No obstante aviso delanta pa motibo di e instabilidad politico na Venezuela, e gobierno di AVP di e tempo ey toch na 2016 a trece Citgo aden, un filial di e compania di estado Venezolano PdVSA, cu e tempo ey caba tabata sufri di corupcion y sancion internacional.

Specialmente cu bista riba e elecionnan di e aña siguiente, henter parlamento cu excepcion di un miembro, a vota pa e deal aki. MEP, cu e tempo ey tabata den oposicion, tambe tabata pro. E partido a gana eleccion y asina awor ta den gobierno.

Supervisor financiero CAft e tempo ey tambe tabatin obhecion grandi contra e deal. Specialmente pasobra gobierno di Aruba ta para garantia pa 300 miyon dollar, si acaso doño di e refineria RdA no cumpli cu nan obligacionnan na Citgo. Ademas PdVSA a uza Citgo como garantia pa por financia e proyecto di Aruba. CAft e tempo ey caba tabata basta preocupa pa e falta di informacion tocante tur e riesgonan pa Aruba.

Kico tur e consecuencianan di e tempo ey tin awor cu Citgo ta bay, ainda no ta cla. Aña pasa october gabinete cu hopi buya a anuncia den prensa cu a yega na un acuerdo cu Citgo: Aruba a haya e terminal y e waf bek y adelanta por a cuminsa busca candidato nobo pa tuma over.

‘Nos no a haya e yabi bek ainda’’ – prome minister Evelyn Wever-Croes

“Nos lo haya e yabi bek. Sin cu nos mester lucha den corte añanan largo tocante e palabracionnan di contract y di obligacion”, Wever-Croes na october ainda ta bisa optimistico. Ademas tabata trata di un acuerdo di intencion, pasobra e partidonan mester a yega na un acuerdo definitivo ainda.

Pero e ora ey a keda keto. Na december Citgo, pa gran sorpresa di gobierno, ta laga sa cu nan ta bay for di 31 di januari, ta kita tur trahado for di trabou y sin paga e miyones di belasting retrasa y huur. Mientras gobierno a kere cu ainda nan ta den negociacion.

Awor na cuminsamento di februari ainda Citgo no a bay, aunke cu casi tur trahado si a haya nan retiro. “Nos ta negociando keto bay. Nos no a haya e yabi bek ainda”, segun prome minister Wever-Croes awe.

Mientrastanto e refineria ta sigui kibra pida pida. Un wardado cu kier keda anonimo ta bisa: “Nos no por controla tur caminda mas. Pasobra tin pida grandi ta cay bini abou, ta peligroso.”

Den dos luna un comision di gobierno mester a caba di studia si e refineria di Aruba tin un futuro ainda, gobierno a bisa juni di aña pasa. Pero e resultadonan di e estudio aki te ainda no ta conoci.