Portrèt: Pixabay

ORANJESTAD – “Ta kon mi ta bai paga e but ei awó. Mi tin dos yu i mi no tin trabou. Ta yuda mi a bai yuda un amigu. No ta hustu.” Un hende muhé hóben ta keha na bos haltu den un warda di polis na Santa Cruz. A deten’é durante e di dos anochi di e toke de keda ku mester tene henter Aruba den kas pa motibu di e krísis di corona na e isla.

E toke de keda ku ta drenta na vigor nueb’or di anochi tin nèt un ora aden. Banda di diesun or ta trese 14 hende aden kaba. Hende ku a kere ku tòg nan por a subi kaya un ratu.

Polisnan kada be ta bisa e dama pa sinta miéntras ku nan ta kana bai bini hopi pa kaba di trata e trabou di papel. Algun ratu despues ta trese un grupo di sinku hóben den bui. “Nos tabata sinta den nos kurá na Seroe Patrishi i e ora ei tabatin un kandela i nos mester a bai ei anto e ora ei esaki a sosodé”, un di e hóbennan ta konta.

Hopi hende i tiki protekshon
Tin polis ta bisti protekshon, pero e mayoria nò, òf no sufisiente. Tin espesialmente hopi kontakto físiko entre e polisnan na e momentu ku bui hende i despues na ora ta kita e buinan bèk.

Ta hiba e hendenan arestá den un hanchi smal kaminda polis i hende ta bai bini. Hopi polis ta usa djèl pa man regularmente si.

Pero esnan arestá no ta laba man. Aki aya un polis ta avisá un persona arestá pa tene distansha. Pero mayoria di e polisnan ta muchu okupá ku e trabou pa paga tinu bon riba esaki.

Firma sin abogado
Es ku a detené ta haña papel pa indiká si bo ke un abogado i si bo ke duna deklarashon. Hende arestá na e momento ei espesialmente ta firma promé ku nan kambia di idea. Pasobra ora duna un deklarashon esei ta skapa un interogashon ekstensivo.

E polis tin un papel pre-imprentá den e liña di: “bo tabata sa ku tin toke de keda i pakiko bo tabata riba kaya?” Bo no ta haña e prosès verbal bai kuné. “Esei ta bai ministerio públiko. Bo abogado por pidi un kopia ei. Mi nos sa si bo mes tambe por pidi esaki”, un polis ta splika.

But i un left pa bai kas
Djis despues ta sigui e but di mil florin (516 euru) i polis ta duna e hendenan un left bai kas. Riba e promé anochi di e toke de keda a laga e hendenan bai ainda, pero e ora ei nan tabata topa ku un patruya atrobe ku ker a deten’é nan. Pero aparentemente esaki a kambia awor.

Durante e promé toke de keda a deten’é 31 hende. Mayoria di nan a haña un but di mil florin, dos hende a haña 400 florin èkstra pasobra nan a resistí. E anochi despues a detené 45 hende.

Polis mes tampoko no ta bon na altura
E toke de keda a kaba 6 or di meinta. Ora promé minister Evelyn Wever-Croes a anunsiá e medida di emergensia aki djaweps di 19 di mart, el a bisa ainda ku esaki lo a dura te 19 di mart. Pero esei tabata kontra di lei. E dia despues el a bisa ku ta ‘pa solamente 72 ora’.

Ora ku arestá bo ta sali ku seka polis no a introdusí e medida di emergensia bon ainda. Ayera nochi kuater polis, entre nan un reshèrshi, tur a duna diferente motibu pa e aresto.

Ademas polis ta bisa ku bo por subi kaya solamente si bo tin un karta spesial di polis seka bo. Pero esei no ta pará niun kaminda den e medida di emergensia. E areglo ta menshoná solamente ku hende ku por ehèmpel ta traha den e sektor privá den servisio kontinuo òf di warda mester tin ‘un karchi, badge, steker, deklarashon òf un medio spesial komparabel’ di na dunadó di trabou.

Ta trahando un liña di reda
Gobièrnu arubano for di e wikènt aki ta masha prekupá ainda, asina a sali for di diferente deklarashon di promé minister. Pasobra tin 9 kontaminashon, e kantidat di mas haltu na un isla hulandes karibense.

Den dia tin hopi hende ta sali ainda. Tambe tin notisia di hende ku mester keda den karentena, ku no ta hasi esaki. p’esei gobièrnu ta traha na un sistema, bosero Jurette Croes di Direktiva Salubridat Públiko ta bisa, kaminda hende por raportá esaki.

“Nan por manda potrèt òf nòmber di hende di ken nan sa ku esakinan mester ta den karentena i ku nan no ta tene nan mes na esaki.”Riba e pregunta si ta bini sanshon pa e hendenan ku no ta mantené karentena, Croes ta kontesta: “Klaro.”