DEN HAAG – Aruba, Kòrsou i Sint Maarten pa motibu di e krísis di Corona mester di desena, si no ta sentenar, di mion èkstra pa tene e isla riba pia. Segun gabinete hulandes nan por konta ku ayudo, pero no ku un donashon.

“Nos no ta laga e paisnan outónomo kai”, minister Raymond Knops (Relashonnan den Reino) ta enfatisá despues ku Konseho di Minister di Reino a kaba djabièrnè. Pero esei ta algu diferente for di bisa: nos ta paga tur boso resibunan pa e lunanan binidero, pasobra naturalmente esaki tampoko no por.”

E islanan no tin reserva pa wanta e slanan ekonómiko di e krísis di corona. Desenanan di míles di hende a pèrdè trabou i ta bira dependiente di gobièrnu. Aruba por ehèmpel ta pidi Hulanda un donashon di 4 mion euro.

‘Ta trata di sèn di impuesto hulandes’
Knops djaweps tabatin un kombersashon di vidio ku e promé ministernan na e islanan. El a sita kon paisnan oropeo ta ‘den e mésun situashon’ i ‘tin debe masha haltu’ awor ku pais manera Hulanda ta pidi ayudo.

“Nos ke yuda nan sigur”, Knops ta bisa di e punto di bista di gabinete hulandes. “Sigur den un situashon di emergensia agudo. Pero esaki no ta sin kondishon. Esaki no por tampoko, pasobra ta trata di sèn di impuesto hulandes,”

“Aki na Hulanda tambe nos a pidi sakrifisio di hende, relatá na impuesto i ekonomisashon pa hasi e eskohonan bon. Ke men esaki tabata e mensahe tambe ku mi a kompartí ku e promé ministernan di e tres paisnan.”

Kontra prensa Knops a bisa djabièrnè ku e tres islanan ta pais outónomo den Reino. “Outónomo tambe den e sentido di: responsabel pa e propio finansanan di gobièrnu.”

Aruba ke 400 mion euro komo donashon
Gobièrnu arubano mester di minimalmente 650 euro, segun promé minister Evelyn Wever-Croes (MEP). Den un karta na Hulanda e ta pidi 400 mion euro (800 mion florin arubano) den forma di un donashon: 250 mion pa e presupuesto i 150 mion pa tene kompanianan aktivo.

Segun banko sentral CBCS Kòrsou lo tin mester entre 125 i 155 mion florin – pa luna – èkstra. Si e krísis dura seis luna: 750 te 930 mion.

Gobièrnu na e islanan tin añanan kaba ku nan ta mal pará finansieramente, pasobra strukturalmente ta saka mas sèn ku ta drenta. For di Den Haag último aña a fòrsa e islanan pa aun ekonomisá pisá.

Konseho di minister djabièrnè a disidí pa laga e reglanan di presupuesto severo bai por lo pronto.

E islanan por paga bèk?
E islanan lo trata pa haña un fiansa barata via Hulanda. E pregunta ta si aworó nan por paga sentenáres di miónes bèk si Hulanda no pasa (parsialmente) pa un donashon.

“Nos ta bai balorá e petishonnan pa ayudo awor”, Knops ta bisa. “E ta bai logra, e no ta bai logra? E petishon ta rasonabel òf nò?

‘Mester mira masha bon kon e sèn aki pa un parti masha grandi finalmente por bini bèk. Pasobra ta asina nos mes tambe ta hasi. Nos tambe mester saka e sèn for di nos propio posishon di kapital. Nos mes debe ku nos tin, awor tambe ta krese.”

Por lo pronto lo tin un konseho di minister tur siman
E minister ta ferwagt ku Hulanda, Aruba, Kòrsou i Sint Maarten por lo pronto lo reuni na Den Haag semanalmente pa palabrá e situashon na e islanan i tuma desishon.

“E ayudo ta bai hopi mas leu ku sèn so”, Knops ta bisa. “Ta trata di konosementu den e área di salubridat, ta trata di kuido i ehekushon di sosten finasiero – manera a pidi – den e área di Defensa.