Portrèt: Pixabay

WILLEMSTAD – Awor ku tin retiro obligatorio ta kai, ekonomia ta bira mas malu i por lo pronto no tin bista riba e fin di e krísis, ta masha importante pa keda vigilá salubridat mental. “Si hende haña strès i ta haña ku esaki ta ansha nan, nan mester buska ayudo”, sikólogo-terapista di relashon Irodice Cijntje-Copra ta bisa.

Na Kòrsou a registrá un atento di suisidio di un hende ku e dianan aki a pèrdè su trabou. Ounke ta difísil pa prueba ku esaki ta direktamente relatá na corona, por ferwagt un ola di emoshon pa motibu di e krísis di corona si.

“Kisas no mésora, pero mi ta teme un oumento di kaso di problema síkiko komo konsekuensha di e medidanan restriktivo na vigor i e reperkushon ekonómiko”, sikólogo Cijntje ta bisa. Rònt di dje i via “media sosial” e sikólogo ta tende e relatonan i ta konkluí ku tin hopi strès ta reina kaba.

Nos a yega dos siman mas leu ku e tumamentu di medida kontra e vírùs corona: ”Ainda e hendenan ta den un tipo di emoshon di vakashon, esei yama e ‘fase di honeymoon’: bo tin tur tempu di mundu i bo por fókùs ainda riba por ehèmpel hasi kos den kas ku semper bo ker a hasi.”

“Pero poko poko esaki ta kambia. Poko poko bo ta kuminsá realisá ku mester pone atenshon na entre otro un planifikashon di dia pa evitá e sintimentu di ‘sinta pòrnada’, pero tambe ku bo mester planeá kon mester trata e situashon na nivel personal. Poko poko hende ta bai prekupá mas tantu tokante e situashon entre otro pasobra esaki a kita hopi di nan i no tin un fecha final kla.”

Impakto riba salubridat públiko
No mester supestimá e impakto di e krísis di corona riba salubridat públiko. “Nos a papia hopi tokante e konsekuenshanan finansiero i sosial. Pero e hendenan ku mester akohé esaki mester ta salú físikamente i mentalmente si.

“E insiguridat por duna un preshon konstante riba e pensamentunan i sintimentunan di hende. Esaki por trese stress i por kousa pensamentu mórbido òf atake di pániko.”

“Den e kuadro aki espesialmente ta rekomendá pa evitá soledat, tuma solamente informashon konfiabel i den dósis na midí tokante e situashon, i hasi aktividat ku ta baha strès.”

Kuido síkiko
“Bo tin di hasi ku un sistema di kuido ku no ta 100 porshento optimal, pero mi sa por ehèmpel ku organisashonnan di gobièrnu ta papia ku hende na telefon tokante COVID-19 i otro tópiko. Esei mi ta haña masha bon.”

Cijntje ta papia tambe tokante e influensha di kultura karibense: “Nos ta hende ku ta masha orguyoso i ku no ta bati alarma lihé òf indiká ku nos mester di ayudo. Nos ta preferá solushoná tur kos nos mes.”

“Ke men profeshonalnan na e isla mester puntra nan mes unda nan por yuda i ofresé e ayudo aki aktivamente tambe. Di otro banda pueblo mester siña indiká kiko e mester. Kisas por promové e último aki ku dunamentu di mas informashon tokante e tópiko aki.”

Fundashon di ayudo Skuchami
Fundashon P.S.I. – Skuchami ta un instansha di salubridat síkiko ambulante. Via e kanal aki gobièrnu ta duna kuido síkiko ambulante relatá ku e krísis i corona. Skuchami na nòmber di gobièrnu ta den e tim di krísis di e vírùs corona.

Ta yama Skuchami komo promé pa duna ayudo síkiko
Skuchami ta prepará pa kubri e temporada di krísis aki? Angelique La Cruz, trahadó sosial i manager di divishon di Skuchami: “Ta algu nobo, niun hende no por a prepará su mes. Nos a kuminsá kaba ku ayudo. Poko poko, si mester di mas kuido, personal ets., nos por hasi un apelashon seka otro instanshanan.”

Skuchami promé ta skucha esun ku ta pidi yudansa pa establesé kiko e problema ta. Si mester di solushon agudo, por ehèmpel duna remedi òf atmishon, lo pone esaki kore.

Bo mester di ayudo?

Fundashon Skuchami na Kòrsou ta alkansabel via +5999 690 0593 (Banda Ariba), +5999 690 3306 (Mei mei) i +5999 690 0595 (Banda Abou)

Mental Health Foundation na Sint Maarten ta alkansabel via +1 721 542 1677

Mental Health Caribbean ta alkansabel na Boneiru via +599 7170125, na Sint Eustatius via +599-3180099 i na Saba via +599-4160196

Fundason Respaldo na Aruba ta alkansabel via +297 281 5000

Na Hulanda bo por yama pa ayudo 0900-0113