Portrèt: Pixabay

WILLEMSTAD – Venesolano sin papel na Kòrsou tambe ta bini na remarke pa pakete di kuminda. Pa esaki nan mester registrá mésora si. Aktualmente ta promé bia for di dia di e krísis na Venezuela ku Kòrsou ta registrá hende indokumentá aktivamente.

“É chèns pa porfin haña un bista riba e grupo aki”, Ieteke Witteveen di Human Rights Defense ta bisa. Segun Witteveen tin un total di mas o ménos 25 mil hende sin papel na e isla: mayoria di nan venesolano, pero tambe hende di otro pais. Hopi di nan ta traha ilegalmente i pa motibu di e krísis di corona, meskos ku otro habitante di e isla, nan ta sin ta trabou.

Tur e hendenan aki, awor sin peliger di deportashon, por registrá pa haña un pakete di kuminda. “Nos tin un lista di espera kaba di 500 famia”, Witteveen ta konta.

1700 migrante a registrá
Franklin Girigorie di Caritas, e organisashon ku ta empeñá pa tantu Yu di Kòrsou ku mester di kuminda komo migrante, ta añadí ku awe tin 11 mil hende registrá di kua 1700 ta migrante. “Pero e kantidat aki ta krese tur dia.”

Witteveen ta mira e registrashon aki komo e chèns pa haña sa mas tokante e emigrantenan aki. “Ken e hendenan aki ta? Nan tin yu? Kiko ta nan profeshon? Post corona tambe e informashon aki tin balor pasobra tin hopi profeshonal hóben entre nan. Laga na traha i kontribuí”, Witteveen ta bisa.

Sifra
For di e krísis na Venezuela sigur sinku mion venesolano a hui e pais. Míles pa Kòrsou i Aruba ku respektivamente 160.000 i 106.000 habitante. Un parti di e “refugiadonan di boto” aki wardakosta ta gara i hopi bia nan ta resultá den barak.

Tin krítika riba esaki basta tempu kaba di entre otro UNHCR i Cordaid. Un otro parti di e venesolanonan nan no ta gara i nan ta resultá den ilegalidat. No tin masha bista riba e grupo aki: nan ta traha ilegalmente i hopi bia ta keda for di radar.

No tin sifra ofisial pero minister di Hustisia Quincy Girigorie ta kalkulá ku tin un 16 mil venesolano sin papel ku ta biba na Kòrsou. E ta ferwagt ku esaki lo subi bira 21 mil na fin di 2020.

Kuido i enseñansa ta e puntonan difísil
Pero ta prudente pa duna míles di hende un státùs di estadia legal numa? Bob van Dillen, eksperto di migrashon serka e organisashon di ayudo internashonal Cordaid ta pensa ku si.

Bo ta saka hende for di ilegalidat i nan por paga impuesto. E problemanan di mas grandi ta bùdjèt di enseñansa i kuido. Mester di sèn p’esaki i Hulanda mester tuma su responsabilidat den esaki.”

‘Pone ayudo na migrante komo kondishon pa sosten’

Na Kòrsou no tin un base di sosten seka tur hende pa hinka sèn den e grupo di hende aki. Van Dillen sa esaki: “Nos ta traha mas bia den pais kaminda tin krísis, p’esei bo mester hasi palabrashon ku ta bon pa e pueblo mes tambe. Awor por trata henter e parti ekonómiko i sosial mas vulnerabel di komunidat, inkluso migrantenan.”

Cordaid a pone medio finansiero èkstra optenibel pa duna e grupo indokumentá na Kòrsou i Aruba kuminda. Tambe atrobe nan a apelá na promé minister Mark Rutte pa bini den akshon pa yuda e islanan ku e míles di migrantenan.

“Ta papia kaba di sosten finansiero pa e islanan”, Van Dillen ta bisa. “Pone komo eksigensia ku e sèn parsialmente lo bai pa e parti mas abou den komunidat. Awor ta e momento!