Portrèt: Sharina Henriquez

ORANJESTAD – “Mi no sa kiko ta bai pasa den e dos simannan ku skolnan ta keda será mas largu. Esta si mi ta bai haña lès online. I si mi no haña lès, kon nan ta bai alkansá e retraso?”, alumno di vwo Ethan Croeze ta bisa.

Muchanan arubano lo por a bai skol bèk riba 20 di ougùstùs, pero a posponé esaki pa dos siman. E di dos ola di corona ta dal e isla hopi mas duru ku esun promé, ku entretantu 924 infekshon aktivo di kua 18 ta den hòspital.

Alumno manera Ethan, pero tambe mayor i dosente ta bisa ku nan ta komprondé e medida nobo. Pero nan ta puntra nan mes ku prekupashon: kon ta sigui awor?

“Sin salubridat bo no tin nada, bo no tin estudio, bo no tin futuro”, Gerald Jonkhout, tata di dos tiner ku ta bai skol ta bisa. “Pero kon ta alkansá e retrasonan, kon bo ta motivá mucha si nan keda sin haña enseñansa tantu tempu?”

Jonkhout ta bisa ku durante di e promé ola di corona apénas su yunan a haña lès òf guia. “Mayoria di e dosentenan a hasi poko òf nada. Komo mayor mi ke ta envolví, pero bini ku inisiativa antó. E dosentenan ta mas envolví ku nan mes i ku salimentu pa nan derechonan. Miéntras ku ta laga e muchanan na kaya, mi ta haña.”

Enseñansa digital lo ta e solushon, asina inisialmente minister di enseñansa arubano Rudy Lampe a proponé. “Enseñansa no por keda asina despues di e krísis di corona. Mester digitalis’é i personalis’é”, segun e minister na aprel.

Pero awor Glenda Hernandez – komo direktor di asuntunan sosial e tim di krísis di gobièrnu pa asuntunan di enseñansa a pon’é dilanti – ta bisa ku no ta tur skol por duna lès digitalmente. “Pasobra nos infrastruktura digital no por hèndel esaki i e lo pega.”

Ademas ta awor numa e tim di krísis ta bai wak solushon pa e konsekuenshanan di e seramentu di skol mas largu. “Nos ta bai papia ku e bòntnan, direktivanan di skol i mayornan pa mira kiko ta e puntonan di atenshon. I despues bini ku un proposishon”, Hernandez ta bisa espesialmente tokante e konsekuenshanan pa e klasnan di èksamen ku na òktober kaba tin nan promé èksamennan di skol.

No tin plan di emergensia
“Nò, te ainda no tin plan di enfoke. Kiko si aki dos siman skolnan mester keda será mas largu? Nos mester di un plan pa kada senario di emergensia. I un bùdjèt p’esaki. Serka un kalamidat mester di un bùdjèt”, Josephine Albertus di e bònt di dosente Simar ta bisa.

For di siman pasá e bònt tin un liña di telefon pa mèldu i a risibí desena di keho kaba di dosente. “Tin skol públiko ku a kuminsá e aña eskolar ku 50 porshento ménos bùdjèt. Ta bisa e dosentenan ku nan mes mester paga pa kapa di boka i djèl pa man.

Ke men asta si skolnan habri promé, hopi di nan lo no tabata kla p’esaki, segun e sindikato. “Ainda no a drecha labamano, espasio di klas muchu chikí kaminda no por tene distansha sosial”, Albertus ta konta. Ta asuntu ku e bònt a trese dilanti na mei tambe kaba.

“Gobièrnu mester planea mihó i duna workshop na tur skol. Esaki ta e eror ku a kometé durante e promé ola, manera: boso dosentenan, figure it out ku skol online. Pero ainda nos no ta lat i esaki por sosodé den e dos simannan èkstra aki:, segun un dosente di mavo ku ke keda anónimo.