Portrèt: Isaura Carrilho ta riba lugá number 6 di e partido Denk. Potrèt: Carrilho

DEN HAAG – Na kaminda pa elekshonnan di Tweede Kamer (parlamento hulandes, trad.) Ret Karibense ta publiká entrevista ku polítiko tokante e komunidat karibense. Isaura Carilho na nòmber di Denk ke drenta Tweede Kamer pasobra e ta haña ku polítika na Den Haag no ta sali pa hóben karibense.

Bo ta fókùs riba hóben karibense, loke ta sali den bo sine di propaganda na papiamentu. Pakiko?

“Polítika mester usa un manera mas moderno pa papia ku hende pa nan bai vota. Mi ke pa un hende sinti e nesesidat di loke mi ke men. Si por ehèmpel mi ke papia ku hóben karibense i mi papia di representashon i studiante, no ta posibel pa hasi esaki sin hiba kampaña na papiamentu.”

Pero pakiko bo ta dirigí bo mes na hóben?

Nos no ta niun tiki visibel. Nos komo hóben karibense no ta usa nos bos miéntras ku e maneho di gobièrnu sí tin impakto riba nos. Te ainda nos ta e grupo mas diskriminá riba merkado laboral. Pakiko niun hende no ta papia di esaki? Esei ta pasobra nos ta ménos aktivo polítikamente.”

“Si kos ta bai malu pa e studiante hulandes, kon bo ta kere lo ta bai ku e studiantenan karibense? Mi ta haña ku nos mester eksihí hopi mas tantu ku ta bini hopi mas atenshon pa e hóbennan karibense for di Konseho di Minister di Reino. Tantu Hulanda komo e islanan tin interes den e regreso di e hóbennan aki despues di nan estudio.”

‘Komunidat karibense ta difísil pa alkansá’

Serka elekshonnan den pasado apénas Denk tabata popular serka hulandesnan karibense, segun un investigashon di Kantar Public. Esaki tabata pasobra bo partido tabata muchu dirigí riba hende di desendensia turko i marokano, e èks parlamentario i miembro di PvdA John Leerdam ta bisa.

“Esaki mi no ta rekonosé. Ta masha difísil pa alkansá e komunidat karibense, nos a purba sigur. Ku e tim di kampaña literalmente nos a pasa tur stashon di trein kaminda tin hopi hende antiano. Pero kon bo por pèrkurá pa hende mira e nesesidat tambe di vota?”

I e votadó karibense awor sí ta mira e nesesidat ei?

“E konsiensia polítiko a krese e último kuater añanan. Ku Black Lives Matter hende ta komprondé e nesesidat di vota hopi mihó. Tambe pa motibu di e medidanan di corona. Hende ta mira kuantu influensha direkto desishonnan polítiko tin riba nan libertat i nan kalidat di bida.”

‘Ku Black Lives Mater hende ta komprondé e nesesidat di vota hopi mihó’

Kiko ta e dos kosnan ku bo ke traha ariba mas lihé posibel?

“Pa ta mas krítiko riba e maneho ku sekretario di estado Knops (Relashonnan den Reino) a hiba. I for di Konseho di Minister di Reino mira kon nos por mehorá e bienestar di studiante. Kon nos por monitòr nan? Te na e momento aki esaki no ta reglá mes!”

Bo a lanta parsialmente na Kòrsou i na Amsterdam. Bo tin 26 aña di edat, bo ta traha algun luna komo kolaboradó di frakshon den Tweede Kamer pa Denk. Pakiko awor bo mes ke bira parlamentario?

“Eksaktamente p’esei! Komo kolaboradó di maneho mi ta hasi e trabou di un parlamentario kaba, mi ta ripará ku mi tin e abilidatnan i e kapasidatnan pa hasi esei. Mi ta mira e problemanan, mi ta tende e señalnan i awor mi ta hóben ainda. Awor mi ta para serka di mi ambiente direkto. Mi no ta forma parti di e aparato gubernamental.”

‘Hopi parlamentario no tin e komprenshon di e siudadano karibense lokal’

Hopi partido polítiko ta ousente serka e Komishon di Kamer di Relashonnan den Reino, kaminda kada luna ta trata i palabrá hopi asuntu karibense. Denk sí tabata presente serka e debatenan grandi, pero tabata espesialmente ousente den e komishon aki.

““Esei prinsipalmente ta pa motibu di e preshon di trabou, pasobra nos ta un frakshon chikí. Na e debatenan grandi sí nos tei. Ta importante sí pa nos haña polítiko karibense ei rápidamente, pasobra hopi parlamentario no tin e komprenshon di e siudadano karibense lokal.”

Tin un aktitut ‘neo-kolonial’ di Hulanda pa e islanan, asina ta pará den e programa di bo partido. Kiko bo ke men eksaktamente?

“Ku ta Hulanda ta determiná kiko ta sosodé na na tur tres e islanan outónomo. E Coho, e akuerdo di sosten di kua Kòrsou ta dependiente, ta e ehèmpel di esaki. Ta skibi e plannan aki i no den koperashon ku aya! I asina ta fòrsa Kòrsou pa tuma tres paso atras den outonomia.”

‘Ta importante pa tin mas hende na Den Haag ku ta bini di e islanan’

Segun CDA e islanan tin un komunidat muchu chikí pa por manehá e mantenshon di hustisia, manera maneho di e prizònnan i e kuerponan di polis, nan so. Ta mihó pa regla esaki na nivel di Reino.

“Nò, esei no ta un bon idea. Na momento ku nos ta papia di asina yamá Asuntu di Reino bo ta mira ku Hulanda ta bai disidí tur kos. Mester parti e poder honestamente. E solushon ta den koperá i interkambiá hopi sabiduria.”

Segun VVD no ta posibel pa koperá, ‘pasobra muchu bia e islanan no ta kumpli ku e palabrashonnan’..

“Tin un diferensha di kultura i partido manera VVD i CDA ta tene muchu poko kuenta ku esaki. P’esei ta importante ku tin mas hende na Den Haag ku ta bini di e islanan òf ku a biba ei.”

Bo partido ta boga pa pidi despensa pa e pasado di sklabitut í pago di rekuperashon. Riba kiko asina nos mester pensa?

“Esaki no ke men ku bo mester paga sèn na individuo, sino invertí sí den e komunidat karibense ku proyekto. Den bienestar di nos studiantenan por ehèmpel.”

‘Si e islanan kai Hulanda tambe ta kai’

Den e último añanan for di Den Haag a invertí sentenáres di míles na e islanan den por ehèmpel enseñansa, proyekto sosial, i mantenshon di derecho. Esaki apsolutamente no ta yega, bo ta bisa.


“Mira Sint Maarten despues di orkan Irma. Kuantu proyekto a realisá ku e 500 mion ei? Kuantu kas a konstruí? Kiko a para di tur e invershonnan ei? Ta gasta masha hopi sèn na burokrasia.”

Ke men si ta na Denk hopi mas di e presupuesto hulandes mester bai e islanan. Krítikonan lo bisa: nos ku ta habitante di Hulanda ta paga belasten pa Hulanda, no pa e islanan outónomo.

“E hendenan ei mi ta bisa: bo no tin otro eskoho. Nos ta biba den Reino Hulandes ku un statüt ku ta bisa ku e kalidat di bida mester ta na e mesun nivel tur kaminda. I aktualmente no t’asina Si e islanan kai Hulanda tambe ta kai. I si bo ke ménos migrashon aki? E ora ei tambe lo bo mester invertí.”

Isaura Carrilho ta riba lugá number 6 di e partido Denk. Potrèt: Carrilho