Portrèt: Sektor di konstrukshon na Boneiru ta floresé

KRALENDIJK – “E kontratista lokal manera un miron ta wak e bentahanan i desaroyonan den e sektor di konstrukshon”, asina e èks miembro di Konseho Insular i miembro di Staten Ramonsito Booi (UPB) ta bisa.

E ta haña ku ta espesialmente kontratista i invershonista grandi hulandes tin probecho ku e sektor di konstrukshon ta bai dilanti na Boneiru. E situashon aki lo a surgi despues ku na 2010 e isla a bira un munisipio ekstraordinario di Hulanda. E leinan i reglanan pa e sektor di konstrukshon na Hulanda for di e tempu ei ta na vigor na Boneiru tambe.

Eksigensia haltu
Segun e, ta duna kontratista hulandes tur enkargo grandi di gobièrnu di Reino (RCN). “Naturalmente pasobra unda un kontratista lokal ta haña un garantia pa un enkargo di miónes?”, e ta puntra su mes. Ku e eksigensianan haltu ku ta hasi na empresa esnan lokal no ta bini na remarke pa un proyekto. “Nos hendenan ta bon profeshonal pero mayoria bia nan no tin e diplomanan nesesario”, e ta bisa.

Segun e miembro di Konseho Insular Elvis Tjin Asjoe esaki ta mas e konsekuensha di ekonomia liber. “Mi ta mira progreso i en bèrdat hopi empresa strañero ta partisipá na esaki”, e ta bisa. “Ta pasobra a pone e kontratista lokal un banda òf ta e mes no a djòin e desaroyonan?”, e ta puntra su mes.

Booi ta enfatisá ku ta espesialmente e empresario lokal mester a protehá

“Nos mester a kuida nos mes hendenan promé. Mester tabatin tin un trayekto di antemano pa prepará e kontratista lokal riba e kambio aki”, e ta bisa . Esnan ku nos konosé komo kontratista lokal grandi kasi no tei mas. Solamente supkontratista chikí ku ta lora ku proyekto di konstrukshon chikí.”

Ramonsito Booi. Potrèt di archivo: Belkis Osepa

Ta pasa trabou ku kòntrakt
Segun Booi ta perhudiká kontratista lokal pasobra nan tin tiki eksperensia ku, i konosementu di, e reglanan nobo na vigor. “Semper nos a traha a base di konfiansa i nos no ta lesa e lèternan chikí den un kòntrakt”, e ta bisa.

Esaki a sosodé ku Angel Encarnacion di kompania di konstrukshon Multi Services. El a entamá un kaso sivil kontra un kontratista hulandes. “Nos a palabrá tur kos ku boka. Niun momento mi no a pensa riba un kòntrakt. Ora a kaba e no a paga mi”, e ta bisa.

Abogado Anthony Nicolaas ta rekonosé e problema. “Hopi bia no ta firma un kòntrakt i si usa un kòntrakt mes e no ta yuda nos hendenan mashá. Mayoria di e kòntraktnan ta na hulandes i nos hendenan hopi bia tin problema pa komprondé esaki.”

Tjin Asjoe no ta di akuerdo. “Hulandes ta nos idioma ofishal. Bo por djis pidi un tradukshon si algu no ta kla. No ta falta di e idioma. Nos hendenan mester aktua mas pro-aktivo.”

Kontratista Remi* ta haña ku kontratista lokal mester uni mas. E ta doño di un kompania di konstrukshon chikí i e ta preferá di keda anónimo. “Mi a hiba un kontratista hulandes dilanti wes pero un prosedura asina ta kosta hopi tempu i plaka. Na final mi a stòp”, e ta bisa. Si nan uni e kontratistanan lokal por aktua mas fuerte.

Segun Booi kontratista lokal no tin probecho di un kaso den korte. “Na e islanan e wesnan i abogadonan no por hèndel e kasonan kompliká di konstrukshon. Nunka nos no a kustumá ku esaki”, e ta bisa.

Mas protekshon
Tjin A Sjoe ta haña sí ku mester bini mas inisiativa pa protehá empresa lokal. Ku e lei di establesimentu BES (Boneiru, Sint Eustatius i Saba) ku a introdusí despues di 10-10-’10 tur hende ku establesé nan mes aki por start un empresa. “Nos ta aspirá pa meskos ku na e Islanan Labadera nos tin un ekonomia guiá. Nos ta den palabrashon ku Hulanda tokante esaki”, e ta bisa.

* E nòmber ta konosí serka redakshon