Portrèt: Petra Trinidad

SAN NICOLAS – Sentro elektoral 70, e skol di polis na San Nicolas a kaba di habri un kuart’i ora pasá (8.15) i ya kaba tin un rei formal. “Tabatin hende for di shet’or awe meinta”, un polis ku mester vigilá ta bisa. “Espesialmente hende grandi di edat semper ta bin vota trempan.” 12 or di mèrdia mas ku un terser parti (35%) di e votadónan a vota kaba.

Reportahe di Petra Trinidad

Sigur 70 mil hende a vota pa un parlamento nobo na Aruba. Nan por skohe entre 12 partido i e pregunta grandi ta: nan ta keda vota masalmente riba e partidonan grandi tradishonal AVP i MEP òf riba e partidonan chikí/nobo?

Pero manera semper hopi hende no ke bisa pa ken nan ta vota. E miedu pa duna kuenta i rason kiko bo ta vota ainda tei. “Nò mi no ta bisa pa ken mi ta vota, pero ya, mi ta komprondé ku hende ke partido nobo. Solamente mi ta wak tambe ken a hasi kiko e último kuater añanan”, Norman (60) ta bisa. “Mi ta haña sí ku nan mester pone stul pa hende grandi di edat. Esaki ta dura hopi.”

A amplia e kantidat di sentro elektoral ku ocho pa evitá ku tin muchu hende ta yega pareu. Ounke e grado di bakunashon ta haltu na e isla (70%), e chèns riba infekshon awe ta èkstra grandi. A kanselá e obligashon di bisti tapaboka algun siman pasá pero den e sentro elektoral sí hende mester bisti nan.

Tur kos ta bai mas slo, e polis na sentro elektoral 70 ta bisa pasobra ei ta dos hende so por drenta pareu. Direpente un hòmber ta kai flou i ta surgi un komoshon. Ku poko awa ku suku su kurpa ta drecha atrobe. “Sí, hende mester kome sí, òf a lo ménos tuma poko kòfi. Espesialmente hende grandi di edat pasobra ta birando mas kalor i tòg bo mester keda pará poko promé ku ta bo turno.”

Kada sentro elektoral awor tin un polis ku mester mantené órden públiko í e reglanan di corona. Ainda ta ketu, pero segun e polis arubano tin algu den airu. “Mi no sa kiko ma tin un kos. Ke men tene kidou.”

Kandidato pa elekshon den prizòn
Ta remarkabel ku e aña aki hende por vota pa un polítiko riba lista di AVP ku ta den prizòn, sospechoso di korupshon. E partido no a laga e polítiko aki, Benny Sevinger, kai durante e kampaña elektoral. Mas ainda: lider di partido Mike Eman ta hasi un yamada pa espesialmente vota pa Sevinger pa asina komo pueblo duna un señal kla, kontra e ‘diktadura’ di e gobièrnu aktual (MEP, POR, i RED) i e persekushon polítiko di oponente ku yudansa di e sistema hudisial.

Hustisia algun aña kaba ta okupá ku e investigashon di korupshon Avestruz (tradukshon: abestrus) pero nèt e último lunanan pa promé bia a arestá un kantidat grandi di hende, entre otro ámtenar, komersiante i pues Sevinger tambe. Ministerio Públiko i gobièrnu ta ninga ku elekshonnan ta hunga un papel aki den.

Kaso den korte tokante registro di votadó
Siman pasá ainda tabatin suspenso pa motibu di e kaso den korte ku AVP a entamá kontra gobièrnu pa haña e registro elektoral den man. Ta kustumber ku e partidonan ta haña e lista aki kaminda tin e nòmbernan i adrèsnan kompleto di e votadónan

Pero Konseho Elektoral a konsehá gobièrnu ku esaki no por mas i ku ta un infrakshon di e derecho fundamental di privasidat. Gobièrnu a tuma e konseho aki ofer ku e desishon pa no duna e partidonan e lista aki mas. Pero ku esaki ainda gobièrnu no a kumpli ku e lei elektoral arubano. Finalmente wes a disidí pa un kaminda entremedio: e partidonan por haña e registro pero sin nòmber sí.

Esaki ta nifiká ku ta menshoná solamente e number di e distrito elektoral i e fam. Partido ta usa e listanan aki pa chèk ken tur a vota. Si resultá por ehèmpel ku un distrito ta keda atras, ta aserka e votadónan aktivamente pa bin vota. E forma di preshon aki tampoko e Konseho Elektoral no ta haña ta pas den e tempu aki.

Digitalisashon di e proseso di vota

Loke tampoko no ta aldia mas pa motibu di e protesta di AVP, ta e urna elektoral digital. Konseho Elektoral huntu ku Senso tabata ke esaki pa laga e elekshonnan kore mas rápido. Esaki pa hasi e preshon di trabou ménos pero tambe pa tene e chèns riba infekshon abou pa e kolaboradónan di e sentronan elektoral.

Pero gobièrnu no a logra di kambia e lei di vota na tempu. E úniko kambio ku e votadónan ta ripará awor ta e kódigo QR riba e karchi di vota i e ora di vota. E último aki ta un konseho, ke men es ku no alkansá por vota na un otro ora te shet’or di anochi