ORANJESTAD – Despues di un máratòn eksitoso di bakunashon djadumingu pasá, kaminda 2119 hende a bin tuma nan promé bakuna i 40 hende nan di dos bakuna, ainda Aruba ta preokupá. Ku relativamente e kantidat di mas haltu di morto di corona e siman ku a pasa, ta resultá ku e porsentahe di morto tambe ta inkreiblemente haltu (23%) bou di arubano ku a bakuná.

Ta trata di arubano ku a atmití na hòspital ku komplikashon i ku ta muri ei. Ke men no e total di mortonan di corona. Sharline Koolman, hefe di e servisio di enfermedat kontagioso ta rekonosé ku tin prekupashon:

Morto di corona na hòspital, sifra di 18 di ougùstùs – Salubridat Públiko

“Sigur nos ta prekupá pa e kantidat di morto bou di esnan ku sí a bakuná. Esei ta hopi mas haltu kompará ku e otro islanan, Hulanda i sí, Merka tambe. RIVM tambe ta prekupá i p’esei awor nos ta hasi investigashon di e kousanan.”

Siman pasá kantidat di mas haltu mundialmente

Ku un promedio di 2 pa 3 morto pa dia for di kuminsamentu di ougùstùs, e kantidat di morto a subi asina lihé ku Aruba siman pasá relativamente tabatin e e mortalidat di corona di mas haltu di mundu. E kantidat di kontagio ta bahando un poko sí pero entretantu tin un promedio di bou di 100 kaso nobo ta bini aserka diariamente kompará ku hopi mas ku 100 pa dia e último simannan. Djaluna atrobe tabatin dos morto, i ku esaki for di e pandemia na Aruba tin 128 morto di corona, segun gobièrnu. Niun di dos no tabata bakuná i tur dos tabata di edat haltu.

Segun Koolman por ta pasobra Aruba a haña kasi solamente e bakuna di Pfizer/BioNTech i otro pais a haña un kombinashon di diferente bakuna. “Nos ta pensa tambe riba enfermedat ku tabatin kaba. Pero si bo kompará Aruba ku Kòrsou no tin masha diferensia, miéntras ei e kantidat di morto bou di esnan bakuná no ta asina haltu manera aki.”

Hospitas CMC di Kòrsou ta laga sa ku ‘te aworakí niun di e pashèntnan ku a muri no tabata bakuná’. Hòspital Fundashon Mariadal na Boneiru ta mèldu meskos. Na e isla ei despues di e promé ola di corona no tabatin morto.

Koolman ta spera ku nan lo haña sa algu pronto. Ademas e ta bisa ku hende ku no ke Pfizer pa motibu di e mRNA, por skohe pa e bakuna tradishonal di Johnson & Johnson tambe. “Pero masha poko hende a hasi uso di esaki te aworakí.”

E hòspital arubano a laga sa anteriormente na e tim di krísis ku hopi pashènt di corona ta bini hòspital numa te ora nan tin komplikashon asina severo, ku ta masha difísil pa skapa nan.

E grado di bakunashon ta subiendo.

Rei largu durante e máratòn di bakunashon riba 22 di mart – Potrèt: Salubridat Públiko

Djadumingu 22 di ougùstùs ku a pasa un rei largu a forma dilanti e hotèl Ritz-Carlton kaminda gobièrnu a yama espesialmente hóben entre 12 i 18 aña pa bin buska nan bakunashon di corona. Pasobra e ola nobo ku a kuminsá na yüli, tambe ta sosodé pa motibu di e kantidat haltu di kontagio bou di hóben.

E máratòn di bakunashon djadumingu a resultá eksitoso segun gobièrnu ku mas ku 80% di hóben bakuná no opstante un protesta chikí di un grupo di siudadano preokupá na e sitio. “Nos no ta kontra bakunashon, pero sí kontra e obligashon di bakuná ku mas i mas dunadó di trabou ta imponé na nan empleadonan”, Rodrigo Alberto Tromp ta splika, ku a sostené e protesta i for di e pandemia a konsehá míles den asuntu di konflikto laboral.

Protesta kontra e bakuna di Aruba Warriors

Otro aktivista manera e grupo di Aruba Warriors ku nan bòrchinan di protesta ta mustra sí ku nan no tin konfiansa den e bakuna.

Ku e algun mil hende nobo ku a bakuná, Direktiva di Salubridat Públiko ta mèldu ku e grado di bakunashon awor ta 71,5% (anteriormente 55%) Tog ta sali for di e sifranan ku e kantidat di hende bakuná bou di hóben di 2 pa 17 aña ainda ta muchu abou: 46,5%. Pero di e grupo di mas vulnerabel di 60+ entretantu 76,1 ta kompletamente bakuná. I tambe di e grupo di mas grandi di entre 18 i 59 aña (51.667 persona) 72,9% a bakuná kompletamente.

E último sifranan di bakunashon ku a duna – potrèt Salubridat Públiko

Na e momentu aki ta investigá e maneho di bakunashon na e islanan pa haña sa pakiko te ainda tin un grupo ku no ke bakuná. Na Aruba pues sí e ta subi, i e desaroyo aki Koolman ta bisa, por a mira na Kòrsou tambe.

“Ora ei tabatin hopi morto, tambe mas hende a bai bakuná. Na Aruba nos a hasi un investigashon kaba di e disposishon pa bakuná, pero e no tabata masha profundo. Nos ta spera ku e investigashon aktual lo duna resultado rápido, pa nos por aktua lihé ku esaki. Pasobra bakunashon te ainda ta e mihó medida kontra e vírùs. Delta tambe.”

‘Ta mas flohera ku kontra bakuna’

For di e investigashon arubano segun e ta sali ku hende antivax (kontra bakuna) ta un grupo di pa mas tantu 10% pa 15%. “E otronan no ta kontra bakunashon pero e argumento ku e mayoria a duna tabata: ainda nos no a alkansá di hasié. Bo por bisa ku ta algu di flohera.”

Atrobe ta bini personal èkstra for di eksterior
E hòspital a hasi un yamada nobo na Hulanda pa personal èkstra. Djárason i fin di e siman aki 10 enfermero i dos médiko ta yega, Horacio Oduber Hospital (HOH) ta bisa. Den total e ora ei 27 enfermero i 8 médiko ku sosten di e ministerio hulandes di VWS ta yuda den e hòspital arubano.