DEN HAAG – E partidonan nobo di gobièrnu di Kòrsou promé ku e elekshonnan pa parlamento a primintí ku na mart nan lo bai negoshá ku Hulanda atrobe pa ayudo finansiero, pa asina Den Haag haña ménos poder na e isla. Awor e pregunta ta surgi si promé minister Pisas a gaña e votadó, awor ku el a bai di akuerdo tòg.

Hopi hende na Kòrsou ta dependé di e sentenar di miónes na fiansa sin interes for di Den Haag. Ku esaki e kompanianan por keda para riba nan mes pia i 26.000 habitante por konta ku kompensashon òf karchi di kuminda. Tambe polítika di Willemstad ta evitá ku mester kita un 2000 ámtenar for di trabou, e promé minister nobo nobo Gilmar Pisas di MFK ta bisa.

Promé minister ta kibra su promesa di elekshon

Den Haag ta eksihí reformashonnan grandi pa e fiansa sin interes di sentenáres di miónes, anto purá. Tambe seis aña largu lo tin supervishon di Den Haag na Kòrsou pa vigilá ‘tur e plaka di e pagadó di belasten hulandes’ i tambe supervishon di e ehekushon di tur e reformashonnan. Hopi krítiko na e isla tin problema ku esaki, pasobra e ora ei Den Haag lo haña muchu hopi poder.

Èks promé minister Eugene Rhuggenaath (PAR) ta esun kulpabel di e akuerdo, segun e koalishon nobo di MFK i PNP. Tur dos partido a gana elekshonnan di 19 di mart pasobra nan a sa di konvensé e votadónan ku nan sí lo por negoshá un akuerdo mihó di nobo. Mas outonomia.

Pero despues di apénas dos luna na mando, e gabinete definitivamente ta kibra su promesa di elekshon. Djabièrnè durante Konseho di Minister di Reino ofishalmente nan a sostené e proposishon di lei pa Coho, sin restrikshon òf remarke mas aleu.

Gaña votadó?
Kon esaki por ta posibel? Djabièrnè Pisas a papia di ‘un preshon enorme’ for di Den Haag riba su gobièrnu nobo. Gobièrnu hulandes ta menasá di para tur ayudo inmediatamente asina e isla duda e kondishonnan di Hulanda. Esaki a sosodé ku Sint Maarten dos bia kaba. “Si esaki sosodé aki, hopi hende lo keda sin plaka”, promé minister Gilmar Pisas ta atvertí despues di e Konseho di Minister di Reino.

“Tur yudansa e ora ei lo para outomátikamente. Nos lo mester paga e henter e kantidat di e fiansanan bèk mésora tambe”, e minister ta sigui konta. “E ora ei bo ta haña un preshon asina grandi riba bo, ku bo no por ni sikiera aktua bon na tinu pa yega na algu mihó.”

Ademas Pisas kuminsamentu di yüni kaba, djis promé ku su huramentashon komo promé minister, a manda un karta Den Haag den kua e ta indiká bon kla ku su gabinete nobo ta sostené Coho. E intenshon tabata espesialmente pa trankilisá sekretario di estado demishonario Raymond Knops (Relashonnan den Reino, CDA)

E promé minister mes ta ninga ku el a kometé ‘engaño di votadó’. “Den Haag no ke duna nos espasio pasobra nan ta bisa: e gabinete anterior a yega leu kaba ku e palabrashonnan. Nos no por a negoshá di nobo, nos mester a konektá. Tabatin un preshon di tempu enorme”, Pisas ta enfatisá despues di Konseho di Minister di Reino. E ta pone e kulpa serka Hulanda.

Parse ku ta Den Haag a rekordá e promé minister na su mes karta i promesa. Den e mésun karta ei di yüni el a pone un agregashon importante ku su tim di minister nobo ta sali for di e prinsipio di ’kontinuidat di gobernashon”. Esta: no ta bai inventá wil di nobo.

Tweede Kamer a keda ketu
Tiki miembro di Tweede Kamer ta ekspresá nan mes abiertamente e wikènt aki. Solamente e parlamentario di D66 Jorien Wuite a duna un reakshon kòrtiku. Segun e ‘e preshon ta mas ku preokupante’. Wuite basta tempu kaba ta krítiko di e manera ku gobièrnu hulandes a pone kondishon.

Tokante ‘mas outonomia’ sekretario di estado demishonario Knops por lo pronto no ke bisa nada. Segun e, e krísis di corona atrobe a mustra ku e islanan Aruba, Kòrsou i Sint Maarten no por karga nan responsabilidat. Nan a bira muchu dependiente di Hulanda, e ta haña.

Tambe pa loke ta promé minister Mark Rutte (VVD), e ta haña ku p‘esei e islanan mester reformá hopi. E meta: traha reserva propio i haña un gobièrnu i un ekonomia mas fuerte. “Nos no ta negoshá tokante nos proposishon”, Rutte a bisa anteriormente.

“E ayudo aki ta un oferta di Hulanda. Nos no mester hasié, pero naturalmente nos ta hasié sí pasobra nan tin problema grandi. Pero e ora ei no ta straño pa bisa ku un kantidat di reforma mester tuma lugá awor sí.”

Minister Silvania ta kousa beheit ku su aktuashon den media

E minister di Finansa kurasoleño Javier Silvania (MFK) anteriormente e siman aki a kousa beheit na Kòrsou i na Den Haag. El a konkluí djaweps riba e emisora nashonal di radio NPO Radio 1 (na De Nieuws BV) ku Knops i su ámtenarnan tambe a ‘buta preshon’ riba gabinete Pisas pa yega na un akuerdo. Sino lo a sera e kranchi di sèn, Silvania a bisa.

Knops tabata ‘kompletamente sorpresá’ pa e pronunsiamentunan ku mester adaptá e akuerdo mas aleu, pasobra el a kere ku ta e dia siguiente lo a bini un akuerdo ofisial.

‘Ámtenar hulandes di Asuntunan Interior tin un bista diferente riba mundu’, segun Silvania. P’esei nan lo no ta komprondé e situashon na Kòrsou. Segun e sekretario di estado demishonario e pronunsiamentunan di Silvania lo tabatin ‘un impakto grandi riba e reunion’ di Konseho di minister di Reino.

Despues di e reunion ei – ku a dura te lat den atardi – Silvania no ker a papia ku prensa na Den Haag mas.

Promé minister Pisas a bisa den un reakshon for di Willemstad: “E formulashon ta desafortuná i e no mester a ekspresá esaki públikamente. Pero mi no ta distansiá mi di dje, pasobra e kos ta manera el a bisa sí.”