Portrèt: Kim Hendriksen

WILLEMSTAD – Den e promé luna di 2022 na Kòrsou kuater hende a pèrdè nan bida den diferente aksidente di tráfiko. E isla ku un promedio di diessinku te bintisinku morto di tráfiko pa aña – ku un kantidat di habitante di 160.000 – ta para haltu riba e lista mundial di World Health Organization (WHO)

Segun Leon van Maarleveld di Driver Academy Curaçao aktualmente no tin un maneho di tráfiko. I esei no solamente ta kosta komunidat bida di hende sino tambe 170 pa 240 mion florin pa aña na kuido médiko i mantenshon di kaminda, segun Maarleveld. Komo e gastunan aki no ta konosí na Kòrsou, segun e doño di e skol pa siña stür bo por kalkulá e suma tumando 3 pa 5 porshento di e produkto interior bruto (BBP, Bruto Binnenlands Product).


Reportahe di Kim Hendriksen (na hulandes)

Pa hasi tráfiko mas seif na 2016 a firma un Landsbesluit ku sinku ministerio, ku e meta pa na 2030 laga Kòrsou pertenesé na e kumbre di dies pais ku e sistema di tráfiko di mas seif. Pero despues di seis aña no a duna kontenido na e Landsbesluit ainda.

Sin faha òf hèlm
“Loke na otro pais a kontribuí na un tráfiko mas seif, ta e obligashon di bisti faha di seguridat i e kòntròl di esaki. Mayoria di e víktimanan mortal no a bisti faha òf hèlm. Ke men por evitá hopi morto i hende heridá den tráfiko si bini mas atenshon p’esaki.”

E plan pa Seguridat den Tráfiko Kòrsou 2016-2030, ainda no a bini. Pero ku ocho aña ku ta falta, i niun sorto di progreso, ta di puntra si Kòrsou ta bai logra su propio meta.

Bart Niks un aña pasá na Ministerio Públiko (OM) a tuma e kartera di tráfiko ofer komo Fiskal. Durante e seshonnan di tráfiko e ta mira e aksidentenan di mas horibel pasa su dilanti. “Bo no por kompará e situashon aki ku por ehèmpel Hulanda, pasobra ei nan ta hopi mas leu ku programa di edukashon na skolnan.

‘Tráfiko tei pa kore outo so’
– Fiskal Tráfiko

Niks ta enfatisá ku Hulanda tin legislashon ku responsabilidat di number di outo, mantenshon di tráfiko, servisionan espesial di tráfiko na polis. “Tur e kosnan ei no tin na Kòrsou. Aki no tin e sèn pa organisá esaki, ni tampoko hende ku ta skohe pa duna esaki prioridat. Meskos ku e infrastruktura, esei generalmente ta masha malu aki. Tráfiko tei pa kore outo i no pa krusa kaya òf kore baiskel, esei ta masha peligroso aki”, segun Niks.

No tin kòntròl di alkohòl durante e pandemia
Ministerio Públiko ta vigilá e mantenshon di regla di tráfiko. “E último simannan tin mas i mas kòntròl pero hopi tempu esaki no tabata bai bon. Esei tin diferente motibu, por ehèmpel Covid. Serka kòntròl di alkohòl bo mester supla den un pipa. Tantu e polisnan komo e outomobilistanan tin masha miedu di esaki. Maneho di KPC, Kuerpo di Polis Kòrsou, a skohe pa den e temporada di Covid lo no mantené riba alkohòl.”

Tin un falta di medida di mantenshon tambe. Tin un aparato pa midi velosidat pero ta un so, p’esei hopi bia no ta kontrolá riba esaki. “Mayoria parti ta kontrolá papel, pasobra esei si ta kòntròl fásil. Pero esaki no ta kontribuí na e seguridat di tráfiko”, segun e fiskal.

Kòntròl di alkohòl ta posibel solamente den koperashon ku Marechaussee
“Lo kuminsá ku e kòntròlnan di alkohòl atrobe awor ku a laga tur medida bai. Pero no tin medio. Polis no tin aparato pa analisá rosea, ke men lo mester koperá ku Marechaussee real ku sí tin e medionan aki. Esaki ta pidi sintonisashon ku nan i nan mester tin tempu p’esaki”, segun Niks.

Den pasado a lease e aparatonan di analisá rosea, pero pa motibu di gastu haltu a kanselá e kòntrakt. Niks: “Ta un gastu. Mester tin mantenshon i mester sertifiká e aparatonan pues mester midi esaki sino e no ta di eik. Esaki ta bini ku masha hopi regulashon, ku mester ta na òrdu i esei ta kosta hopi sèn. I esei KPC no tin.”

Usa e sèn di but pa seguridat den tráfiko
Tin plan si segun e fiskal – ku ta den nan kuminsamentu ainda – pa haña sèn ku por invertí den seguridat di tráfiko. “E sèn di but na Kòrsou ta kai den e fondo di medida general i no ta us’é direktamente pa invertí den seguridat den tráfiko. E idea ta pa usa un parti di e butnan pa seguridat di tráfiko, por ehèmpel invertí den medida pa mantené tráfiko. Ta na polítika pa duna esaki un elaborashon”, segun Niks.