Portrèt: Sharina Henriquez

ORANJESTAD – “Si bira pió, mésora mi ta buk un téket p’e” Tomas ta bisa. E ta karpinté na Aruba i e tin un yu muhé ku ta studia na Hulanda. Tur dia e ta sigui e notisianan tokante e guera na Ukraina

“Sí, hende aki ta prekupá. Kiko lo sosodé ku preis di kos, pa nos ekonomia. Pero mi tin mas miedu di un guera mundial nobo i mi yu muhé ei.”

Laurien ta bende pastechi lokal den e kaya prinsipal. “Mi no ta pèrdè soño, pero mi ta prekupá sí. Ainda mi no a ripará nada. Pero bo ta bira insigur sí pa loke por bini kada dia.” E ta konta ku den e tienda nan tur tabata kontentu ora Aruba a laga e reglanan di corona bai. “Porfin, zomer, great, bèk pa bida normal. Anto mésora tin algu atrobe.”

‘Porfin bèk pa bida normal, anto mésora tin algu atrobe’
Laurien, bendedó di pastechi

For di Aruba bo por mira Venezuela na un distansha di 27 km.

Aruba ta hopi serka di Venezuela, aliado di Rusia. Riba medionan sosial arubano ta spekulá tokante un eskalashon den nan kurá patras. “E nivel di menasa ta abou, e servisionan di seguridat i marina ta bisa. Nos no tin nodi di prekupá p’esaki”, promé minister Evelyn Wever-Croes ta trankilisá hende.

E ta ripará un ‘nèrviosidat’ na e isla “Nos tur ta sigui tur kos den media.” E promé minister ta konsehá arubano pa no sigui e notisianan henter dia ‘pa nan no bira depresivo’. Ademas e ta avisá kontra atake di cyber. “Nò, no ta ataká nos awor. Pero tin mas riesgo. Nos ke hasi hende konsiente i bini ku un kampaña kaminda nos ta indiká kon nan por arma nan mes kontra di esaki.” Anteriormente kaba Aruba a yega di bira víktima di software di sekuestro ku kua e hackernan a eksihí reskate. Esei a kosta hòspital miónes na 2019.

Kombustibel karu ta hasi tur kos mas karu na Aruba
E berdadero prekupashon di e promé minister ta e pregunta kon karu bida na e isla por bira. “Inflashon a hasi tur kos mas karu. I awor e oumento di preis di kombustibel pa motibu di guera. No solamente pa nos gasolin, sino pa tur kos. Nos ta importá kasi tur kos.”

Tomas ta prekupá pa su yu muhé ku ta studia na Hulanda (potrèt: Sharina Henriquez)

Laurien i Tomas ta konta ku e pandemia a hasi bida na Aruba hopi mas karu kaba. “Un kipashi ta kosta mas ku 5 florin!”, Laurien ta keha. Ofisialmente esaki no ta pèrmití pasobra produkto básiko manera pan, ariña, lechi, aros tin un preis fiho. “Ai, apénas gobièrnu ta kontrolá si e tiendanan ta tene nan mes na e reglanan. Nan ta primintí den kampaña di elekshon, ma nan no ta hasié”, Tomas ta bisa.

Asuntunan ekonómiko ta publiká preis fiho i ta bisa ku e konsumidónan por entregá keho, pero ku hopi bia nan no ta hasi esaki. Si Aruba por mantené e preisnan? “Nos lo ripará aki dos, tres siman, Promé minister Wever-Croes ta bisa.

Gabinete ta mirando kon nan por ‘suavisá’ e konsekuenshanan. Pero nan no por hasi asina tantu tampoko, ku debe ku pa motibu di e pandemia a subi mas ainda. Wever-Croes: “Kisas nos por baha e akseins òf e impuesto riba volúmen di benta (bbo) riba gasolin. Pero e tarifanan di elektrisidat i awa sí no por subi ainda, nos a bisa produsente WEB.”

Turista merikano gusta keda bini Aruba. (potrèt: Sharina Maduro)

‘Den kaso di guera nuklear, na Aruba ta as seif ku nan Merka’
Kant’í playa e merikano Susan ta drumi gosa sin problema. “Mi ta haña horibel loke Poetin ta hasi. Pues ta masha bon ku nos ta manda arma pa e ukrainonan. Aki mi no ta ripará nada, nos ta papia di dje si. Si ta mas karu? Sí, pero esei ta mas tempu kaba. Mi tin 23 aña ta bini i Aruba berdaderamente a bira mas karu pa nos merikano. Pero mi ta keda bini, maske kon karu bira. I si e loko ei primi e kònòpi, e ora ei den un guera nuklear mi ta sinti mi mas seif na Aruba ku nan Merka!”

Aruba ta biba di turismo i mayoria di e turistanan ya bini di Merka. E ofisina di turismo ATA ainda ta ferwagt ku e kantidat di turismo ta sigui oumentá

Ban yuda refugiadonan di Ukraina.

Ainda tiki sèn a drenta riba e kuentanan di Krus Kòrá
Krus Kòrá arubano a habri un number di kuenta pa arubano ku ke yuda refugiado ukraino.

“Ainda e no ta bai rápidamente. Ma nos ta kontentu ku kada florin, pasobra esaki tabata masha nesesario”, direktor Michel La Haye ta bisa. Último djabièrnè e suma ainda tabata bou di 2000 florin.