ORANJESTAD – Ta poko komun ku Servisio di Seguridat di Aruba (VDA, Veiligheidsdienst Aruba) ta invitá un periodista pa relatá tokante di menasa di estado. Koresponsal Sharina Henriquez ta konta di su sita.

Motibu pa e kombersashon ta un seri di publikashon di Ret Karibense ku ta trata di cybersecurity na Aruba. Kompanianan vital i instanshanan di gobièrnu ta kore riesgo sin tin nodi, pasobra nan seguridat di IT no ta na òrdu, ta sali for di un investigashon di eksperto di cyber Erik Jan Koedijk.

“Mi ke enfatisá ku esaki ku niun hende no ta papia na nos nòmber”, e hefe, Juri Nicolaas, ta bisa.

Nos ta den un sala di reunion grandi ku bentana di blènder, solamente ku pèn i papel. Mi no tin pèrmit pa graba e kombersashon. “Mi no tin telefon serka mi tampoko aworakí. Papel ainda ta e di mas seif”, Nicolaas ta bisa. “Sorry, pero ta asina e reglanan ta.”

For di pafó kaba ta vigilá e bishitante i despues registr’é -potrèt: Sharina Henriquez

Un siman promé mi tabata na ofisina di NCTVI serka un taskforce di eksperto di cyber pa skucha tur dos parti. Pero e Servisio di Seguridat, ku tambe ta miembro di e grupo aki, no tabata na mesa.

Ken ta responsabel pa kiko?
VDA ta informá ku ta nan a duna e promé empuhe grandi pa pone cybersecurity riba agènda. I ku despues a pusha e klup nobo NCTVI ku ta eksistí for di 2018 dilanti pa (huntu) sigui manehá.

Tambe tin un diferensia den responsabilidat, Nicolaas ta splika. “Nan ta okupá ku kriminalidat general, nos si esaki ta un menasa pa seguridat nashonal.” Esaki t’asina tambe si por ehèmpel un hacker paralisá e úniko produsente di awa i elektrisidat WEB, e ta konta. VDA a inisiá e kolaborashon entre e kompanianan vital i gobièrnu (taskforce).

Na Aruba tin solamente un grupo di trabou ta vigilá e kompanianan vital WEB, Elmar, Setar, Banko Sentral di Aruba. Ta un pilot, – un prueba – kaminda nan ta koperá estrechamente ku e servisio di seguridat i NCTVI. Ke men otro kompania krusial ainda nò,

E intenshon ta, manera Nicolaas ta splika, ku ta bini mas di e asina yamá ISAC’nan. Esakinan ta Information Sharing and Analysis Centers kaminda partidonan di gobièrnu i komèrsio ta kompartí informashon di menasa di cyber, pero tambe otro konosementu, ku otro. Pasobra hopi bia ta informashon sensitivo, e partidonan ta ta hasi palabrashon tokante di esaki.

Direktor Juri Nicolaas no gusta sali riba potrèt, pero por haña un skèts mira riba Linkedin

“Mester strukturá ainda”, Nicolaas ta konta. “Ta e intenshon ku kada sektor ta haña un ISAC ku propio protokòl. E ora ei finalmente bo ta haña manera un boletin meteorológiko ku NCTVI ta manda tokante menasa di cyber. E informashon ainda ta sekretu profeshonal i ainda no tin obligashon di mèldu.” Pero manera NCTVI a indiká anteriormente, tin plan pa ainda bini ku obligashon di mèldu den un lei nobo.

‘Finalmente bo ta haña un sorto di boletin meteorológiko di menasa di cyber’
Kon urgente ta pa Aruba duna cybersecurity prioridat, ta sali atrobe for di e kontesta di Nicolaas tokante e menasanan pa e isla. “Cybersecurity ta mas importante ku kontraterorismo”, e hefe di e servisio di seguridat arubano ta bisa.

“Kontraterorismo awor ta pará mas abou riba agènda. Seguridat di informashon i cybersecurity a bira masha importante. E menasa di kriminalidat di cyber anteriormente tabata abou, pasobra Aruba no tabata digitalisá. Awor e ta mas haltu pasobra mas i mas kos ta bira digital.”

E orígen di atake di cyber di estado – informashon: Servisio di Seguridat Aruba

E menasanan ei ademas mas i mas ta bini de aktor estatal na lugá di kriminal ‘normal’. “Nos ta mira marka di pia di China i Rusia. Nos ta mira diariamente kiko ta sosodé riba nos website. Nos ta wak marka di pia spesífiko i si por konsider’é komo actor peligroso. Nos ta wak e aktuashonnan di Venezuela, ku koutelosamente ta birando un plataforma den e region.”

Servisio di seguridat ta usa cybersecurity pa sigurá informashon di gobièrnu, spionahe i kontraspionahe. “I banda di esaki nos ta hack di gañé gaña tambe.”

Servisio di seguridat ta tene kampaña di konsientisashon
E servisio pues ta esun tambe ku ta tene kampaña di konsientisashon pa públiko. Riba e website por haña hopi informashon tokante kon kriminal di cyber ta traha, pues e trèntnan ku bo mester tene kuidou kuné. Pero awor e pregunta ta surgi si e servisio di seguridat mes no mester siña di su propio kampaña.

E eksperto di cyber Erik Jan Koedijk a investigá e website di VDA i e dominio di mail vda.aw i ta yega na e konklushon ku e servisio di seguridat ‘ta innesesariamente vulnerabel pa kriminalidat di cyber pasobra e instalashonnan básiko parse no ta na òrdu’.

‘Nos no por ta Fort Knox, pasobra hende mester por keda manda nos tep’
Un konklushon remarkabel, pero sinembargo Nicolaas ta mir’é kompletamente diferente. “Nos ekspertonan ta bisa ku e kos no ta dje grave ei. Nan ta na altura, pero nan no ta kompartí su konklushon ku e siudadano ta kore peliger. Ademas nos database no ta konektá ku internet. E riesgo pa seguridat di estado ta sero. Sí, e website ta bieu, nos ta trahando riba un nobo. Pero e no por ta Fort Knox tampoko. Pasobra nos ke tambe pa hende keda manda tep pa nos.”

“Ku esaki mi no ke bagatelisá e asuntu”, Nicolaas ta bisa, “pero kiko bo ta kita for di bo lista di prioridat? Di kua instansia nos ta sende òf paga e moda di privasidat, ta un eskoho. Nos no tin e profil di riesgo, ainda no a ‘spoof’ nos dominio. Pues nos ta rekonosé e puntonan pero e konklushon ta hopi lihé. No ta oké.”

Hack étikamente no ta kastigabel na Hulanda i asta ta rekompens’é. Na Aruba e no ta permití. – Potrèt OM.nl

‘No por kompará Aruba ku pais grandi’
Ademas Nicolaas ta haña ku no por kompará Aruba ku Hulanda i Estádos Unídos. Nan cibersecurity ta bon desaroyá kaba. Nan tin añanan kaba ta traha ku un budget mas grandi i nan a realisá un relashon ku e mundu di hacker. Na mayoria di pais e ta kastigabel i bo ta bai riba un lista di target.”

“Na Oropa tambe ainda ku legislashon mester kambia ku bo por mèldu asuntu sin persekushon. Mi sa ku gobièrnu Hulandes ta duna T-shirt di ‘I hacked the Dutch Government and all I got is this lousy t-shirt’ Esei ta un relashon sano.”

Un reakshon defensivo di Servisio di Seguridat riba e investigashon di Koedijk? Asina nò, Nicolaas ta haña. “Nos no ke manifestá nos asina. Mi ta gradesido ku siudadano ta tene nos skèrpi i krítiko. Pero ami lo a trata esaki (e investigashon di Koedijk) diferente. Lo mi a tene un kombersashon promé en bes di un post (riba Facebook), pasobra e ora ei bo ta krea espektativa.”

Nicolaas ta rekonosé sí ku e mail ku anteriormente Koedijk a manda pa Servisio di Seguridat ku e loke el a haña, a keda pegá i a hañ’é hopi mas lat. Tambe e ta rekonosé ku Aruba tin hopi kos mas di regla pa un isla ku mas seguridat di cyber. “Pero nos no ke goberná a base di miedu. P’esei nos ta konsentrá riba konsientisashon. Ta un desaroyo uphill.