Portrèt: NTR/John Samson

Rennox Calmes, parlamentario di Kòrsou, a okashoná un momento remarkabel den Tweede Kamer (parlamento hulandes). El a kritiká severamente ku no tabatin un intérprete presente na un deliberashon i pa basta minüt a tene su spich na papiamentu.

E parlamentonan di Aruba, Kòrsou, Sint Maarten i Hulanda ta na Den Haag pa papia tokante e futuro di Reino. Nan ta papia entre otro tokante partisipashon na demokrasia i e pasado kolonial.

“Ta esaki mi ke men ku défisit demokrátiko”, e miembro di Staten Calmes (Trabou pa Kòrsou) ta bisa na papiamentu. “Pakiko nos no tin un intérprete aki pa komuniká i papia tokante e tiponan di tema aki?”

“Sint Maarten i Hulanda por papia nan propio idioma aki. Mi ke papia i ekspresá mi mes den mi mes idioma.”

“Na e Ipko anterior kaba mi a pidi un intérprete. Sint Maarten a regla esaki mésora. Esaki ta sosodé kaba na parlamento oropeo.

Mirada iritá
Presidente di Ipko i miembro di Tweede Kamer Mariëlle Paul (VVD) a duna Calmes e oportunidat pa minütnan largu papia na papiamentu. “Esaki no ta korekto”, e presidente di Ipko ta reakshoná. Serka e delegashon por a mira algun mirada iritá.

“Esaki kisas por ta difikultoso pa boso, pero pa mi tambe ta fèrfelu pa mi pretendé ku mi por papia boso idioma mes bon”, Calmes ta tira bèk. “Laga nos ban serio.”

“Ta bon ku e presidente a dun’é espasio, pero esei ta un ehèmpel di e inkonbeniensia”, e miembro di Kamer di D66 Jorien Wuite ta reakshoná ora nan a kaba. “E pregunta tabata bon kla tambe: esaki tin di haber ku e défisit demokrátiko ku bo no por ekspresá bo mes? Ku kisas ta ku esei bo tin un atraso di 1-0?”

Sosten for di Aruba i Kòrsou
“Nos a palabrá esaki na e presidensia na mei i Hulanda a indiká di prosedé ku esaki”, e Presidente di Staten kurasoleño Charetti America-Francisca ta reakshoná. Mi tambe ta bai pèrkurá pa tin un intérprete.”

“Mi ta komprondé su punto masha bon”, e ta bisa. “Pero lo mi a hasi e statement algu diferente. Mester respetá su deseo sí, pasobra no ta tur hende por ekspresá nan mes bon na hulandes òf ingles.”

“Mi ta sinti mi mes personalmente responsabel pa sostené e inisiativa aki”, e miembro di Staten arubano Shailiny Tromp-Lee (MEP) ta bisa. “Idioma hulandes no ta di nos, pa algun hende e ta forma un barera pa trese nan pensamentunan i argumentonan dilanti. Esei bo no ke tin durante di debate ku ta asina importante pa nos paisnan.”

“Si nos por pèrkurá pa tin tur sorto di teknologia moderno, nos por pèrkurá pa un intérprete tambe. Esaki nan ta hasi tur kaminda na mundu kaba.”

E a ekspresá e deseo pa papiamentu mas bia kaba
Pakiko esaki no ta reglá ainda. Esaki no ta bira kla, ku eksepshon ku lo ta un asuntu di sèn. E gritu pa por hiba palabra na papiamentu a zona mas bia serka Ipko. Defuntu Helmin Wiels (PS) di Kòrsou a hasi e apelashon aki kaba na 2012.

Kon mester solushoná esaki?
“Kon mester solushoná esaki mi no sa”, Wuite (D66) ta reakshoná. “Pa bisa ku nos ta bai sinta ku intérprete, esei mesora tin konsekuensha finansiero. I e ora ei nan mester ta ingles, papiamentu í hulandes?”

“Mi no por papia pa e presidio, eseinan ta e representantenan di pueblo di e kuater paisnan, ta nan mester papia tokante esaki. Tambe ta na kada anfitrion pa bisa si bo ta hasi esaki. Pasobra esei ta nifiká ku si bo tene Ipko na Kòrsou, e konsekuensianan finansiero ta ei.”

“Pero mi ta haña berdaderamente importante pa pone e pregunta riba mesa. I e ta pertenesé na loke nos ta bai palabrá: e pasado kolonial.”