Portrèt: Nationaal Archief

Un simpel pregunta: ken ta e hereonan di Kòrsou? Riba nos isla ta basta difísil pa hende kontestá esei, asina èks-polítiko Anthony Godett ta ripará. “Si mi papa tabata na bida aworaki, lo e tabata hopi rabiá pa ku nos konosementu di historia.” 

‘Menshoná tres héroe di Kòrsou’, e presentadora ta puntra e kandidatanan ku ta partisipá na e elekshon anual di Reina Karnaval. Mir’e ta para einan, live na televishon i dilanti un públiko grandi, e ta pensando ketubai duru. E no por logra di menshoná un héroe.

Ta nèrvioso e ta? E presentadora ta yud’e: ‘Papa Godett, Tula..’ Pa siguiente e puntra n’e kandidata kiko Tula a nifiká pa Kòrsou. Di baina e por kontestá.

Esaki a sòru pa basta disgustu riba retnan sosial: e insidente aki lo ta atrobe un di e bastante ehèmpelnan ku enseñansa ta fayando. E konklushon aki, Godett tin e pa basta un tempu kaba, asina e ta konta.

“Mi ta mira ku e muchanan no sa nada di nos historia; tambe hende grandi nan no sa. Kasi tur dia mi ta post riba mi Facebook preguntanan. Delaster ei mes, kasi niun hende tabata sa kua di e kuater brùgnan ta karga nòmber di prinsesa Amalia i reina Wilhelmina. Kos básiko nos no sa.”

Godett ta mustra riba dos aña di sumo importansia pa historia di Kòrsou, ku pa hopi hende ‘no ta bisa nada’. “Nos no sa nada di 1863, ora ku a abolí sklabitut. Nada di 1922, e promé wèlga grandi den haf; liderá pa Felix Chacuto.”

Pa despues di esei, Papa Godett e lider di union sindikal mas grandi, liderá un di e wèlganan mas importante den historia di Kòrsou. Trinta di Mei a sòru pa ola di emansipashon pa hendenan koló skur, sigun varios historiadó. Djamars dia 19 di aprel, ta su fecha di fayisementu.

Trinta di Mei

Hopi hende si ta kòrda e imágennan di e wèlga ei; ku edifisionan den Willemstad na kandela. Riba 30 di mei 1969, e obreronan a disidí di no akseptá mas ku nan si ta haña ménos plaka, djis pa nan kolor, klase ekonómiko o sekso.

Gobernador a hasta laga Defensa bin aden. Durante e disturbio di wèlga, a alkansá Papa Godett ku un bala den su lomba, pero el a sobrebibí esei. Bou di preshon gobièrnu Antiano a disidí di baha, pa despues Papa Godett su partido nobo sosialista-radikal FOL gana mesora elekshon. Bo ke sa mas? (Arkivo Nashonal)

Su yu Anthony Godett te remarká ku te ainda skolnan na Kòrsou ta pone enfoká riba historia di Europa. “Tempu ku mi tata tabata na bida ainda, e tabata mashá rabiá ku nos ta adorá hendenan ku no a nifiká nada pa nos isla. Te ainda di baina nos ta menshoná e hendenan ku a yuda pa nos emansipá.”

Tokante Tula, Kòrsou su héroe di resistensia kontra sklabitut, tabata papia negativo; pa falta di konosementu. “Tokante Papa Godett, tin tiki skirbí. Loke ta disponibel, ta hopi biaha negativo: ku el a kima Kòrsou, ku e tabata un rasista. Nada di esei no ta bèrdat. Su lucha tabata kontra abusu di hende; e no tabata wòri di unda bo ta, bo religion i bo koló di kueru. E tabata defendé bo!”

Si bo kièr sa kon Kòrsou ta trata su baluartenan, bo tin ku djis mester wak rònt riba kaya, segun Godett. Diferente plenchinan, ku mester honra e héroenan ta den un ‘dekadensia’.

“Tin diferente bòrchi ku ta den un mal estado, manera esun di mi tata Wilson Papa Godett. Na 2020, gobièrnu a kita e bòrchi, supuestamente pa drech’é. Te awe e bòrchi no tei mas.”

E di di konmemorashon pa Trinta di Mei ta yegando. “Pa hopi mucha e no ta nifiká nada”, Godett ta splika. Pero e no kièr kulpa hóbennan ni adultonan. “Awor aki, e pobresa ta hopi hopi difísil aki na Kòrsou. Un hende ku hamber no ta interesá pa sa nada di historia, pero pa su sobrebibensia.”

Si e ta kulpa e diferente ministernan di Enseñansa. “Si e material di enseñansa no ta disponibel, e dosente tampoko no por pasé pa e alumno.”

“Tur minister nobo pa Enseñansa, ku a bin i bai, a primintí di trese material di lès pa eduká nos hóbennan. Nos sistema di enseñansa a frakasá riba e parti di nos propio kultura i hendenan.”

“Ora e fecha ta yegando, nan ta saka un komunikado i duna atenshon na esei. Gobièrnu ta hasi e kosnan insidental, enbes di duna informashon tokante historia di bo hendenan henter aña. Henter aña si ta papia tokante nation building, pero al final nan no sa nada. Porta nos tin ku hasi un quiz pa nan tambe.”