Portrèt: John Samson

Si Aruba, Kòrsou i Sint Maarten no logra sera un dil ku Hulanda na tempu, tin e riesgo ku nan mester bai paga hopi mas sèn bèk pa nan fiansanan di corona. Den Haag ke kobra interes haltu: di 0 pa 6 te 8 porshento.

Aruba, Kòrsou i Sint Maarten a haña sentenar di mion di fiansa di corona sin interes de Hulanda. Riba 10 di òktober nan tur tres mester a paga tur kos bèk, pero aparentemente nan no por. Pesei Den Haag a disidí pa finansiá e fiansa di nobo. Mester, sino lo tin un défisit masha grandi riba Hulanda su presupuesto ku segun lei lo ta inakseptabel.

Tin e menasa di un interes masha haltu
Pa Aruba (500,3 mion euro) i Kòrsou (497,8 mion euro tin e menasa di un interes hopi mas haltu, di 0 pa 6 te 8 porshento. Hulanda ta haña ku e islanan no ta tuma sufisiente medida pa baha e riesgonan (di no paga bèk na tempu).

Den práktika ta nifiká ku e islanan mester paga hopi mas tantu bèk na Hulanda, miéntras nan tin añanan kaba ta lucha ku nan presupuesto pa motibu di debe haltu estatal.

Solamente ku Sint Maarten (172,9 mion euro) e gabinete demishonario na Den Haag a yega na un akuerdo. E fiansanan di corona pa e isla aki ta kaba den tres término: aki 15, 22 i 30 aña na un interes di 3,1 porshento.

‘Interes mas abou ta posibel sí’
Hulanda tin mas tempu kaba ta negoshá ku Aruba pa introdusí mas supervishon finansiero, i na e mes manera ku pa Kòrsou i Sint Maarten: na nivel di Reino, i no solamente na nivel nashonal.

Ku un Lei di Reino Aruba Supervishon Finansiero (Raft) e Gobièrnu di Reino (lesa: Hulanda) ta haña mas posibilidat pa intervení si un órgano d supervishon asina duna konseho negativo tokante kon Aruba ta trata ku finansa.

Promé minister Wever Croes ainda ke introdusí Raft pero anteriormente parlamento a vota kontra.

Si logra di yega na un akuerdo, Hulanda ta primintí un interes mas abou: en bes di 6-8 porshento e ta bira 3,1 porshento pa 20 aña. Den kaso di un solushon entremedio Hulanda ta ofresé 5,1 porshento di interes pa un òf dos aña.

Si ta na Hulanda 10 di òktober ta e deadline pa un akuerdo polítiko ku Aruba.

Mester di sèn pa penshun
Tambe pa Kòrsou ta konta ku Hulanda ke duna e mésun interesnan abou, si bini un solushon pa e problema rònt di e kompania di seguro Ennia. Míles di hende na e isla ta kore e riesgo di pèrdè un parti grandi di nan penshun si gobièrnu no yuda finansieramente.

Hulanda ta dispuesto pa yuda gobièrnu di Kòrsou i Sint Maarten ku fiansa pa Ennia, ta kalkulá 600 mion euro. Pero ku esaki e debe di estado di tantu Kòrsou komo Sint Maarten tambe ta bira mas grandi. E Kolegio di Supervishon Finansiero tin opheshon grandi.

E deadline pa un akuerdo polítiko ku Kòrsou pa Hulanda ta 30 di sèptèmber.

Pakiko e fiansanan no ta sin interes mas?
Te 10 di òktober e islanan  a haña un fiansa sin interes via Den Haag, pasobra den e temporada di corona e interes tabata negativo i Hulanda mes no mester a paga interes. Awor esaki no por mas, pasobra e interes riba e merkado di kapital a oumentá, Van Huffelen ta bisa..

Anteriormente e islanan a insistí riba un dispensashon di nan fiansanan di corona. Sekretario di Estado Alexandra Van Huffelen (Relashonnan den Reino) a bisa Ret Karibense e tempu ei ku ‘por lo pronto’ esaki lo no sosodé.

D66 i Groen Links djárason a puntra pa e posibilidat ei, por ehèmpel si e islanan a pasa e reformashonnan den e dos añanan binidero. Pero Van Huffelen ta bisa ku e no por bisa nada tokante esaki mas, pasobra su gabinete a kai i na novèmber tin elekshon nobo.