Portrèt: Marit Severijnse

Internet pagabel, regla asuntu di gobièrnu online i un e-wallet. Esei ta e ehèmpelnan ku kua gabinete hulandes ta bai yuda e transishon di Hulanda Karibense pa un komunidat digital.

“Siudadano i kompania na Hulanda Karibense mester por partisipá igualmente na e komunidat digital. Aktualmente hopi bia esaki no ta e kaso”, sekretario di estado Alexandra van Huffelen (Relashonnan den Reino) ta bisa.” E servisio di gobièrnu ainda no ta ekipá optimalmente i e gobièrnu digital awor a kuminsá funshoná un poko.”

E ta spera ku na 2030 Hulanda Karibense lo por funshoná na un nivel igual. Pesei lo bini mas enseñansa pa siña e habitantenan di e islanan mas abilidat digital.

Digitalisashon ta un entendimentu grandi. Kiko e siudadano lo ripará di esaki riba término kòrtiku?

“Kos manera impuesto online, òf petishon pa supsidio, lo bai mas fásil, pasobra hende lo haña un number di servisio sivil (BSN, burgerservicenummer). Studiante karibense ku ta studia na Hulanda tambe lo haña nan number di BSN mas lihé. Asina lo bira mas fásil pa nan por pidi previshon sivil.”

“Ademas otro aña nos lo desaroyá un seif digital di data, un asina yamá e-wallet ku kua hende por identifiká nan mes”, Van Huffelen ta sigui. “Esaki no solamente ta kontené bo pasaporte i lisensia di manehá outo, sino por ehèmpel tambe bo datonan di seguro.”

Tin hende ku ora nan tende digitalisashon ta spanta i nan ta pensa: aiaiai, kiko esaki lo nifiká pa mi trabou?

“Mi ta kere ku mi ta komprondé e pregunta ei masha bon, pasobra esei ta algu ku hende hopi bia ta puntra nan mes ora papia di plan pa digitalisashon”, e sekretario di estado ta reakshoná.

“Por lo pronto t’asina ku na hopi lugá na mundu mas tantu tin falta di trahadó ku tin di muchu trahadó. Pero e idea ta pa berdaderamente invertí den edukashon i rekapasitashon. Sigur no ta e intenshon pa hende di repente haña nan sintá nan kas.”

Na Hulanda Oropeo tin tur sorto di instansha ku ta yuda ku seguridat online. Por ehèmpel pa warda informashon personal na un manera seif. Ainda e islanan no ta asina leu i p’esei nan ta mas vulnerabel. Kon bo ta solushoná esaki?

“E mundu digital konosé hopi banda desagradabel. Sea ku ta trata di hende ku ta haña app di gañagaña di un yu pa kita sèn for di nan, atake cyber, òf informashon robes”, Van Huffelen ta respaldá.

“E atakenan nos sa ku nan ta okurí mas i mas frekuente. Pesei huntu ku e islanan mi ta wak kiko ta nesesario pa protehá nos kontra esaki na e mihó manera í kiko bo mester hasi den kaso di un atake. Na promé instansha nos ke lanta esaki pa e sektor públiko.”

Kon ta pèrkurá pa hende haña mas konfiansa den digitalisashon?

“Huntu ku e islanan Bes nos ta bai traha un programa p’esaki. Tambe mester organisá lokalmente ku hende por akudí ku pregunta na un sitio ku nan konosé bon. Na Hulanda esaki ta biblioteka, pero por ta un sentro di bario tambe.”

Fondo di kresementu pa e otro islanan
E plannan na promé instansha ta na vigor pa e islanan BES. Pa e paisnan independiente Aruba, Kòrsou i Sint Maarten lo bini un fondo di kresementu pa digitalisashon. E ambishon di e gabinete ta pa finalmente tur pais den Reino pasa pa un komunidat digital di un nivel igual.