Portrèt: Turtugaruba

ORANJESTAD – E promé boramentu di prueba pa gas dilanti kosta di Aruba a pasa. Tin gas? I ki impakto e boramentu tabatin den serkania, por ehèmpel pa turtuga hopi menasá?
E kompania spañó di zeta Repsol no ta bisa si a haña gas. Armando Curet di e kompania di gobièrnu envolví CAP ta bisa ku e boramentu a bai ‘masha fásil’ i ‘sin problema’.

Aktualmente ta studia e resultadonan di e boramentu di prueba. E barku di bora entretantu a bai Kaapstad. Pero a anunsiá mas boramentu.

A tira e produkto residual di e boramentu den laman
Promé ku e boramentu di prueba Repsol a hasi un Environmental Social and Health Impact Assessment (ESHIA) tokante e konsekuenshanan. Den esaki tin pará ku no ta ferwagt daño permanente pa turtuga, pero tambe ku no ta ekskluí molèster temporario.

Tambe ta skibí den e estudio ku lo tira greis di boramentu i líkido di boramentu den laman. E organisashon lokal di turtuga Turtugaruba a hasi pregunta krítiko tokante esaki? “Nan a presentá e estudio i den esaki nan a bisa ku nan ta operá segun sierto direktiva ku e industria ta duna pa esaki”, Richard van der Wal di Turtugaruba ta bisa.

<h5'Sea ta bèrdat òf nò, bo mester kere nan numa. Nos no tin e medionan pa kontrolá esaki 32 kilometer pafó di kosta'

Durante di e investigashon seismológiko anterior ainda Turtugaruba a investigá e konsekuenshanan huntu ku Repsol. Pero e bia aki nò. Asina no a usa un sistema di radar ku ta atvertí e barku di boramentu ora tin un turtuga ta landa den besindario.

Segun Van der Wal esaki, pa motibu di e molèster di boroto ku a ferwagt, tabata ménos nesesario. “E impakto di zonido di e boramentu ta solamente ora nan yega e punto di mas hundu. Pero esaki ta dura solamente algun ora mas pa hasi midimentu èkstra”

Konsiderá riesgo
Pero e fundashon no tin e kapasidat tampoko pa duna kada turtuga un transmisor. “Bo no por duna kada bestia un instalashon di alarma tampoko. Esei no ta práktiko. Bo mester konsiderá riesgonan di un intervenshon asina i e ora ei bo ta konkluí ku pa e parti ei mihó bo no hasié.”

‘Bo no por duna kada bestia un instalashon di alarma tampoko’

E playa di nèshi ku ta keda mas serka di e lugá di bora ku yama Bon Biní 1, ta Fisherman’s Huts, 35 kilometer mas leu. E fundashon no sa si ta falta nèshi.

Faktor
“E impakto berdadero di e boramentu riba e turtuganan nos lo no mira nunka. Nos ta wak e turtuganan ku ta pone webu, i tin bia turtuga ta salta un aña. Tin asina tantu faktor ku ta hunga un papel”, Van der Wal ta konta.