Portrèt: ZVK BES

KRALENDIJK – Pashènt di dentista na Boneiru ta evitá di bai dentista pasobra no ta kompensá e konsulta mas. Nan ta preferá buska algu pa pasa doló òf antibiótika pa doló di djente serka nan dòkter di kas.

Habitantenan di Boneiru, Sint Eustatius i Saba (BES) for di aña 2015 for di edat di 18 aña mes mester paga nan konsulta di dentista di – den konvershon – €21,– (2018). Pa limpia djente ta kosta €12,39 pa sinku minüt. Na Boneiru e tarifanan ta dies porshento mas haltu ku na Hulanda pasobra mester importá material. Un bishita di dòkter di kas sí ta kompensá.

Regulá e preisnan
Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) ta regulá e preisnan aki i Zorgverzekeringskantoor BES (ZVK) ta sigui nan. ZVK ta ehekutá e seguro di kuido médiko pa Boneiru, Sint Eustatius i Saba, bou di òrdu di ministerio di Salubridat Públiko, Bienestar i Deporte (VWS).

Dentista Eric Hagens, èks presidente di Bonaire Dental Association (BDA), ku a stòp di eksistí fin di òktober 2017, tambe ta mira e kantidat di pashènt den su práktika bai atras. “Diariamente nos tabatin dies pashènt ku keho di doló. Awendia ta tres òf kuater.”

Cristiana Heredia. Pòrtrèt: Ronald A. Muyden.

Skohe entre dentista òf paga hür
Cristiana Heredia (60) ku for di 1995 ta biba riba e isla, na 2016 a bai dentista pa promé bia. “Un djente a kuminsá kibra.” E ora ei e tabata nèt lat pa sanashon di djente pagá pa Zorgverzekeringskantoor BES (ZVK) ku tabata posibel di kuminsamentu di 2011 te ku fin di 2014.

Cristiana Heredia den kòmbersashon ku Ronald A. Muyden

“For di e tempu ei mi a yega di bai e kòntròl di seis luna algun bia. Pero dentista ta karu”, e ta bisa. Heredia ta konta ku e ta gana mas o ménos €863,- pa luna. Su hür ta €476,- i awa i koriente €94,- i kabel mas o ménos €32,-

‘Pagamentu di hür tin prioridat riba un bishita karu na dentista’

Esaki ta sin konta kuminda ku riba e isla di importashon ta relativamente karu. P’esei su pagamentu di hür tin prioridat riba un konsulta di dentista. “Mi por ekonomisá riba kuminda, i kome pan, pero no riba mi hür.”

Anualmente Heredia ta bai ku fakansi pa República Dominicana i si e tin e ora ei algu ku su djentenan e ta probechá bai ei dentista. Segun e aya esaki ta mas barata. Un tratamentu di dentista ku ta kosta 300 pa 400 dòler merikano na Boneiru, ta mas o ménos 100 dòler merikano na República Dominicana.

Tiki hóben ta bai dentista
No opstante ku kuido di djente i boka ta kompletamente grátis pa hóben di 17 aña i mas yòn, ZVK ta konstatá for di su datonan interno ‘ku solamente un kuart te mitar’ di e hóbennan aki ta bai dentista tur aña. E motibu p’esaki ta parsialmente ‘deskonosementu di kiko ta kompensá pa entre otro yu’, segun Pieter Degen, hefe di Zorginkoop ZVK.

Dentista na Boneiru ta firma pa programa di informashon pa prevenshon. Potrèt: ZVK BES

P’esei ZVK ta aktua riba un apelashon resien di sekretario di estado Paul Blokhuis di VWS pa mas inisiativa pa prevenshon na islanan BES.

Odontologia su programa di prevenshon
Dia promé di yanüari 2019 ta kuminsá un programa di prevenshon pa mucha di 6 aña i mas chikí. Si e pilot aki ta eksitoso lo amplia e programa pa e edatnan di 7 te ku 17 aña i pa Sint Eustatius i Saba.